اظهارنامه مطالبه ثمن معامله

زمانی که خریدار از پرداخت کامل یا بخشی از مبلغ توافق شده در معامله سر باز می زند، فروشنده می تواند با ارسال اظهارنامه مطالبه ثمن معامله، حقوق قانونی خود را پیگیری کند. این سند رسمی، اولین گام مؤثر برای اتمام حجت و الزام خریدار به ایفای تعهدات مالی است.

مشکل عدم پرداخت ثمن معامله، به ویژه در معاملات بزرگ مانند خرید و فروش املاک، یکی از چالش های رایج و نگران کننده برای فروشندگان است. این وضعیت می تواند منجر به اختلافات طولانی، ضررهای مالی و حتی توقف برنامه های آتی فروشنده شود. در چنین شرایطی، آگاهی از ابزارهای قانونی و نحوه استفاده صحیح از آن ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. اظهارنامه مطالبه ثمن معامله، یک راهکار حقوقی است که به فروشنده این امکان را می دهد تا به صورت رسمی و با رعایت تشریفات قانونی، مطالبات خود را از خریدار پیگیری کند. این اقدام نه تنها زمینه را برای حل و فصل مسالمت آمیز فراهم می کند، بلکه در صورت لزوم، بستری محکم برای طرح دعوا در مراجع قضایی ایجاد خواهد کرد.

اظهارنامه چیست و چرا در مطالبه ثمن معامله حیاتی است؟

اظهارنامه، ابزاری قدرتمند در نظام حقوقی ایران است که به هر فردی اجازه می دهد تا قبل از طرح دعوا، به صورت رسمی و کتبی، مطلبی را به طرف مقابل خود اعلام کند یا حقی را از او مطالبه نماید. این سند، که جنبه اخطار و اتمام حجت قانونی دارد، می تواند نقش تعیین کننده ای در مراحل بعدی رسیدگی قضایی ایفا کند. در معاملات، به خصوص مواردی که یکی از طرفین از ایفای تعهد خودداری می کند، اظهارنامه به فروشنده کمک می کند تا مطالبه ثمن معامله را به طور رسمی ثبت کند و برای خود مستندات قانونی ایجاد نماید.

تعریف حقوقی اظهارنامه و جایگاه قانونی آن (ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی)

اظهارنامه در معنای حقوقی، نامه ای رسمی است که از طریق مراجع قضایی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به طرف مقابل ارسال می شود و هدف آن اعلام رسمی یک موضوع حقوقی یا مطالبه یک حق است. جایگاه قانونی اظهارنامه به وضوح در ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی تعریف شده است. این ماده بیان می کند: «هر کس می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد.»

این ماده قانونی، به افراد این امکان را می دهد که قبل از درگیر شدن در فرآیندهای پرهزینه و زمان بر دادگستری، به طور رسمی و قانونی، طرف مقابل را از خواسته ی خود مطلع کنند و به او مهلت دهند تا به تعهداتش عمل کند. اظهارنامه صرفاً یک نامه نگاری عادی نیست؛ بلکه سند رسمی و دارای اعتبار حقوقی است که با ابلاغ شدن به مخاطب، آثار قانونی مشخصی را به دنبال دارد. این سند، نه تنها به عنوان اتمام حجت عمل می کند، بلکه می تواند مبنایی برای محاسبه خسارات تأخیر تأدیه و سایر مطالبات در آینده باشد. ارسال آن نشان می دهد که اظهارکننده (فروشنده) به طور رسمی و قانونی، پیگیر حقوق خود است و در صورت عدم ایفای تعهد از سوی مخاطب (خریدار)، به مراجع قضایی مراجعه خواهد کرد.

اهداف و مزایای ارسال اظهارنامه برای مطالبه ثمن

ارسال اظهارنامه مطالبه ثمن معامله، اهداف و مزایای متعددی را برای فروشنده در پی دارد که فراتر از یک درخواست ساده برای دریافت پول است. این اقدام، یک گام استراتژیک و قانونی است که می تواند روند حل اختلاف را به نفع فروشنده پیش ببرد:

• اتمام حجت و رسمی کردن مطالبه: اظهارنامه، خواسته فروشنده را از یک مطالبه شفاهی یا غیررسمی به یک مطالبه قانونی و مکتوب تبدیل می کند. با ابلاغ رسمی این سند، هیچ تردیدی در خصوص آگاهی خریدار از بدهی خود باقی نمی ماند.
• ایجاد مبنای قانونی برای مطالبه خسارات: یکی از مهمترین مزایای اظهارنامه، ایجاد مبنایی مستحکم برای مطالبه خساراتی چون «خسارت تأخیر تأدیه» یا «وجه التزام» (در صورت پیش بینی در قرارداد) است. از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، می توان شروع به محاسبه برخی از این خسارات کرد.
• تعیین مهلت نهایی برای خریدار جهت ایفای تعهد: فروشنده می تواند در اظهارنامه، مهلت معقول و مشخصی را برای خریدار تعیین کند تا ثمن معامله را پرداخت کرده و به تعهدات خود عمل نماید. این مهلت، یک فرصت نهایی برای خریدار است تا بدون ورود به دعاوی قضایی، موضوع را حل و فصل کند.
• نشان دادن جدیت فروشنده در پیگیری حقوق خود: ارسال یک سند رسمی، نشان دهنده عزم جدی فروشنده برای احقاق حق خود است. این جدیت می تواند خریدار را ترغیب کند تا برای جلوگیری از مراحل قضایی بعدی، بدهی خود را پرداخت نماید.
• کمک به حل و فصل مسالمت آمیز قبل از ورود به دعاوی قضایی: در بسیاری از موارد، دریافت اظهارنامه رسمی به عنوان یک تلنگر عمل می کند و خریدار را به تفکر وا می دارد. این امر می تواند منجر به مذاکره و پرداخت بدهی بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه شود، که به نفع هر دو طرف است.
• تهیه مستند قوی برای دادخواست آتی: در صورتی که اظهارنامه به نتیجه نرسد و فروشنده مجبور به طرح دعوا شود، اظهارنامه ابلاغ شده به عنوان یک مدرک مهم و معتبر در دادگاه پذیرفته می شود و نشان دهنده تلاش فروشنده برای حل موضوع قبل از مراجعه به دادگاه است.

به طور خلاصه، اظهارنامه مطالبه ثمن معامله یک ابزار پیشگیرانه و اتمام حجت کننده است که فروشنده را در موقعیت قوی تری برای پیگیری مطالبات خود قرار می دهد و می تواند مسیر قانونی را برای او هموار سازد.

شرایط لازم و مدارک مورد نیاز برای تنظیم اظهارنامه مطالبه ثمن

تنظیم اظهارنامه مطالبه ثمن معامله، نیازمند رعایت شرایط حقوقی خاصی است و باید با ارائه مدارک مستند انجام شود. عدم توجه به این شرایط و نقص در ارائه مدارک می تواند اثربخشی اظهارنامه را کاهش داده یا حتی آن را بی اثر کند. بنابراین، قبل از اقدام به تنظیم و ارسال اظهارنامه، آگاهی دقیق از الزامات حقوقی و مدارک ضروری، بسیار مهم است.

شرایط حقوقی برای ارسال اظهارنامه

برای اینکه اظهارنامه مطالبه ثمن معامله از نظر قانونی اعتبار داشته باشد و بتواند آثار حقوقی مورد نظر را ایجاد کند، باید شرایط زیر احراز گردد:

• سررسید شدن موعد پرداخت ثمن بر اساس قرارداد: اولین و مهم ترین شرط این است که مهلت تعیین شده در قرارداد برای پرداخت ثمن یا بخش باقیمانده آن، منقضی شده باشد. فروشنده نمی تواند قبل از رسیدن موعد، مطالبه ای رسمی داشته باشد، مگر اینکه در قرارداد شرایط خاصی پیش بینی شده باشد.
• عدم ایفای تعهد خریدار: باید مشخص باشد که خریدار با وجود سررسید شدن موعد، به تعهد خود مبنی بر پرداخت کامل یا بخشی از ثمن معامله عمل نکرده است. این عدم ایفای تعهد، می تواند شامل عدم پرداخت وجه نقد، عدم حضور در دفترخانه برای پرداخت چک یا هرگونه اقدام دیگری باشد که مانع از وصول ثمن شده است.
• وجود قرارداد معتبر (مبایعه نامه، قولنامه، قرارداد پیش فروش و…): مبنای مطالبه ثمن، وجود یک قرارداد معتبر و کتبی میان فروشنده و خریدار است. این قرارداد که می تواند در قالب مبایعه نامه، قولنامه، یا هر نوع قرارداد فروش دیگری باشد، باید به طور واضح تعهدات طرفین، از جمله مبلغ ثمن و نحوه پرداخت آن را مشخص کرده باشد. در معاملات شفاهی، اثبات وجود و مفاد قرارداد بسیار دشوار است.
• آمادگی فروشنده برای ایفای تعهدات خود: اگر فروشنده نیز تعهداتی مانند انتقال سند رسمی بر عهده داشته باشد، باید آمادگی خود را برای انجام آن تعهدات (پس از دریافت کامل ثمن) نشان دهد. این امر نشان دهنده حسن نیت فروشنده و پایبندی او به اصول قراردادی است.

مدارک ضروری جهت تنظیم اظهارنامه

برای تنظیم یک اظهارنامه مطالبه ثمن معامله صحیح و مستند، گردآوری مدارک زیر الزامی است:

• اصل یا کپی برابر اصل مبایعه نامه/قرارداد فروش: این سند، محور اصلی مطالبه شماست و باید تمام جزئیات معامله، از جمله مبلغ کل ثمن، نحوه پرداخت و بندهای مربوط به خسارات را در بر داشته باشد.
• مدارک شناسایی اظهارکننده (فروشنده): شامل کدملی، نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل و آدرس دقیق اقامتگاه قانونی فروشنده. این اطلاعات برای ثبت رسمی اظهارنامه و پیگیری های بعدی لازم است.
• اطلاعات کامل خریدار (مخاطب): شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کدملی (در صورت اطلاع) و مهم تر از همه، آدرس دقیق اقامتگاه قانونی خریدار. صحت آدرس مخاطب برای ابلاغ صحیح اظهارنامه و ایجاد آثار حقوقی آن حیاتی است. در صورت عدم اطلاع از آدرس دقیق، ممکن است با چالش هایی در ابلاغ مواجه شوید.
• مستندات پرداخت های قبلی (در صورت پرداخت بخشی از ثمن): اگر خریدار بخشی از ثمن را پرداخت کرده باشد (مانند چک های وصول شده یا رسیدهای بانکی)، ارائه این مدارک برای مشخص کردن مبلغ دقیق باقیمانده ثمن، ضروری است.
• (اختیاری) اسناد مربوط به خسارت تأخیر (مثل توافق بر وجه التزام): اگر در قرارداد، بند مربوط به وجه التزام یا خسارت تأخیر تأدیه مشخصی وجود دارد، اشاره به آن بند و ارائه آن بخش از قرارداد در پیوست اظهارنامه، مطالبه شما را قوی تر می کند.
• سایر مدارک مرتبط: هر سند دیگری که به اثبات مطالبه شما کمک کند، مانند صورت مجلس های تنظیمی، مکاتبات قبلی یا شهادت شهود، می تواند ضمیمه اظهارنامه شود.

با جمع آوری دقیق این مدارک و اطمینان از صحت شرایط حقوقی، فروشنده می تواند اظهارنامه مطالبه ثمن معامله را به طور مؤثر و قاطع تنظیم و ارسال کند.

راهنمای گام به گام: نحوه تنظیم اظهارنامه مطالبه ثمن معامله

تنظیم اظهارنامه حقوقی، به خصوص برای مطالبه ثمن معامله، نیازمند دقت و رعایت ساختار قانونی است. هر بخش از اظهارنامه وظیفه خاصی دارد و اطلاعات باید به صورت روشن، دقیق و مستند قید شوند. با پیروی از این راهنمای گام به گام، می توانید یک اظهارنامه مؤثر و مطابق با اصول قانونی تنظیم کنید.

اجزاء و بخش های اصلی یک اظهارنامه حقوقی

یک اظهارنامه حقوقی از چندین بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک اطلاعات مشخصی را در بر می گیرد:

1. عنوان اظهارنامه:
   عنوان باید به وضوح موضوع را بیان کند، مثلاً: اظهارنامه مطالبه باقیمانده ثمن معامله و خسارات تأخیر تأدیه. این عنوان به مخاطب و مراجع قضایی نشان می دهد که محتوای سند درباره چیست.
2. مشخصات اظهارکننده (فروشنده):
   در این بخش، اطلاعات کامل هویتی و اقامتگاهی فروشنده به عنوان اظهارکننده درج می شود. این اطلاعات شامل:
   • نام و نام خانوادگی
   • نام پدر
   • کدملی
   • شغل
   • اقامتگاه قانونی (آدرس دقیق پستی)
3. مشخصات مخاطب (خریدار):
   این قسمت به مشخصات کامل خریدار به عنوان مخاطب اظهارنامه اختصاص دارد. صحت این اطلاعات، به خصوص آدرس اقامتگاه قانونی، برای ابلاغ صحیح اظهارنامه بسیار حیاتی است. اطلاعات شامل:
   • نام و نام خانوادگی
   • نام پدر
   • کدملی (در صورت اطلاع)
   • شغل
   • اقامتگاه قانونی (آدرس دقیق پستی خریدار)
4. موضوع اظهارنامه:
   خلاصه ای دقیق و مختصر از مطالبه اصلی است. مثال: اخطار قانونی مبنی بر مطالبه باقیمانده ثمن معامله شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد] و خسارات قراردادی/قانونی ناشی از عدم پرداخت.
5. متن اظهارنامه (شرح اظهارات):
   این بخش قلب اظهارنامه است و باید به طور دقیق و با جزئیات، تمامی ادعاها و خواسته های فروشنده را مطرح کند.
   • شروع با سلام و استناد به ماده ۱۵۶: معمولاً متن با یک سلام رسمی و ذکر استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی آغاز می شود.
   • تشریح دقیق قرارداد: تاریخ انعقاد قرارداد، طرفین آن (فروشنده و خریدار)، موضوع معامله (مثلاً: فروش یک واحد آپارتمان مسکونی به مساحت [متراژ] متر مربع واقع در [آدرس دقیق ملک مورد معامله]) و مبلغ کل ثمن معامله (به عدد و حروف) باید به صراحت ذکر شود.
   • بیان نحوه پرداخت ثمن: توضیح دهید که بر اساس قرارداد، ثمن چگونه قرار بود پرداخت شود (یکجا، اقساطی، در چند مرحله) و کدام مبالغ پرداخت شده است و در چه تاریخ هایی.
   • تأکید بر مبلغ باقیمانده ثمن: به طور کاملاً واضح و دقیق، مبلغ باقیمانده ثمن معامله را به عدد و حروف بیان کنید. این بخش باید بدون ابهام باشد.
   • مطالبه خسارت تأخیر تأدیه:

     در این قسمت باید به صراحت نوع خسارت مطالبه شده و مبنای آن ذکر شود. دو نوع اصلی خسارت وجود دارد:

     • وجه التزام قراردادی: اگر در قرارداد مبلغی به عنوان وجه التزام برای هر روز/ماه تأخیر در پرداخت ثمن توافق شده باشد، به آن بند و مبلغ اشاره کنید. (مثال: مطابق بند […] ماده […] مبایعه نامه، در صورت تأخیر در پرداخت ثمن، مبلغ […] ریال به عنوان وجه التزام روزانه مقرر شده است.)
     • خسارت تأخیر تأدیه قانونی: در صورت عدم وجود وجه التزام، فروشنده می تواند خسارت تأخیر تأدیه قانونی را بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی از تاریخ سررسید عدم پرداخت تا زمان پرداخت کامل مطالبه کند.

     باید تصریح شود که کدام نوع خسارت و از چه تاریخی (معمولاً از سررسید عدم پرداخت یا از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، بسته به نوع خسارت و توافق) مطالبه می شود.

   • تعیین مهلت معقول و مشخص برای پرداخت: مهلت دقیقی را برای خریدار جهت پرداخت ثمن و خسارات تعیین کنید (مثال: ظرف مدت ۷ روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه). این مهلت باید منطقی و قابل اجرا باشد.
   • اخطار به پیگیری قضایی: به وضوح بیان کنید که در صورت عدم ایفای تعهد در مهلت مقرر، فروشنده ناگزیر از طریق مراجع قضایی ذی صلاح نسبت به طرح دعوای مطالبه ثمن، خسارات قراردادی/قانونی و سایر خسارات وارده اقدام خواهد نمود.
   • بیان حسن نیت فروشنده: می توانید ذکر کنید که فروشنده پس از تسویه کامل ثمن و خسارات، آماده حضور در دفترخانه و انتقال سند رسمی است. این جمله نشان دهنده پایبندی شما به تعهدات خودتان است.
6. نتیجه گیری و امضاء:
   پایان اظهارنامه با یک جمله مودبانه مانند با احترام و درج نام و نام خانوادگی و امضای اظهارکننده (فروشنده) انجام می شود.

توجه به این جزئیات، تضمین می کند که اظهارنامه شما از قدرت حقوقی لازم برخوردار باشد و به عنوان یک سند معتبر در مراحل بعدی پیگیری حقوقی مورد استناد قرار گیرد.

نمونه کاربردی اظهارنامه مطالبه ثمن معامله و خسارت تأخیر (با توضیحات)

برای درک بهتر نحوه تنظیم اظهارنامه، در این بخش یک نمونه کاربردی ارائه می شود که هر قسمت آن با توضیحات دقیق همراه است تا فروشندگان بتوانند آن را مطابق با شرایط پرونده خود تکمیل نمایند. این نمونه به شما کمک می کند تا با اعتماد به نفس بیشتری اظهارنامه خود را آماده کنید.

نمونه اظهارنامه کامل و تشریح هر بخش آن

در ادامه، نمونه ای از اظهارنامه مطالبه ثمن معامله را مشاهده می کنید. برای تکمیل این اظهارنامه، قسمت های مشخص شده در کروشه ([…]) را با اطلاعات دقیق پرونده خود جایگزین کنید و به توضیحات مربوط به هر بخش توجه نمایید.

عنوان اظهارنامه: اظهارنامه مطالبه باقیمانده ثمن معامله و خسارت تأخیر تأدیه (یا وجه التزام)

اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل فروشنده، مثال: احمد رضایی]
نام پدر: [نام پدر فروشنده، مثال: محمود]
کد ملی: [کد ملی ۱۰ رقمی فروشنده، مثال: ۰۰۱۱۲۳۴۵۶۷]
شغل: [شغل فروشنده، مثال: کارمند/آزاد/بازنشسته]
اقامتگاه: [آدرس دقیق پستی فروشنده شامل استان، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه و واحد، مثال: تهران، خیابان انقلاب، کوچه حافظ، پلاک ۵، طبقه ۲، واحد ۳]

مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خریدار، مثال: علی کریمی]
نام پدر: [نام پدر خریدار، مثال: حسن]
کد ملی: [کد ملی ۱۰ رقمی خریدار در صورت اطلاع، مثال: ۰۰۲۳۴۵۶۷۸۹]
شغل: [شغل خریدار در صورت اطلاع، مثال: بازرگان/آزاد]
اقامتگاه: [آدرس دقیق پستی خریدار شامل استان، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه و واحد – این آدرس برای ابلاغ بسیار حیاتی است، مثال: تهران، خیابان آزادی، کوچه خلوت، پلاک ۱۲، طبقه ۱، واحد ۱]

موضوع اظهارنامه: اخطار قانونی مبنی بر مطالبه باقیمانده ثمن معامله شماره [شماره مبایعه نامه یا قرارداد، مثال: ۱۰۲۳۴۵] مورخ [تاریخ دقیق قرارداد، مثال: ۱۴۰۲/۰۵/۱۰] و خسارت تأخیر تأدیه/وجه التزام ناشی از عدم پرداخت.

مخاطب محترم،
با سلام و دعای خیر،
احتراماً به تجویز ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، مطالب ذیل رسماً و قانوناً به شما ابلاغ می گردد:

۱. نظر به اینکه اینجانب [نام کامل فروشنده] به موجب مبایعه نامه شماره [شماره مبایعه نامه یا قرارداد] مورخ [تاریخ دقیق قرارداد]، یک واحد [مثال: آپارتمان مسکونی به مساحت ۱۰۰ متر مربع/قطعه زمین به مساحت ۲۰۰ متر مربع/یک دستگاه خودرو] واقع در [آدرس دقیق ملک مورد معامله یا مشخصات خودرو، مثال: تهران، خیابان ولیعصر، کوچه ۱، پلاک ۶ / مدل پژو ۲۰۶، شماره شاسی ...] را به مبلغ [مبلغ کل ثمن به عدد، مثال: ۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال (به حروف: [مبلغ کل ثمن به حروف، مثال: ده میلیارد ریال]) به حضرتعالی فروخته ام.

۲. بر اساس بند [شماره بند مربوط به نحوه پرداخت ثمن در قرارداد، مثال: ۳] ماده [شماره ماده مربوطه، مثال: ۴] همان مبایعه نامه، مقرر بود مبلغ [مبلغ باقیمانده ثمن به عدد، مثال: ۳,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال (به حروف: [مبلغ باقیمانده ثمن به حروف، مثال: سه میلیارد ریال]) از ثمن معامله در تاریخ [تاریخ سررسید پرداخت مبلغ باقیمانده، مثال: ۱۴۰۲/۰۷/۰۱] پرداخت شود که متأسفانه تاکنون از پرداخت آن خودداری نموده اید. [در صورت پرداخت بخشی از مبلغ باقیمانده: صرفاً مبلغ [مبلغ پرداخت شده از باقیمانده، مثال: ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال پرداخت کرده اید و مبلغ [مبلغ نهایی باقیمانده به عدد، مثال: ۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال همچنان باقی مانده است.]

۳. [در صورت وجود وجه التزام در قرارداد:] همچنین، مطابق بند [شماره بند وجه التزام، مثال: ۷] ماده [شماره ماده وجه التزام، مثال: ۶] مبایعه نامه، در صورت تأخیر در پرداخت هر بخش از ثمن، مبلغ [مبلغ وجه التزام به عدد، مثال: ۱,۰۰۰,۰۰۰] ریال (به حروف: [مبلغ وجه التزام به حروف، مثال: یک میلیون ریال]) بابت وجه التزام روزانه از تاریخ [تاریخ شروع محاسبه وجه التزام، معمولاً از سررسید عدم پرداخت، مثال: ۱۴۰۲/۰۷/۰۲] بر عهده شما خواهد بود که تا زمان ارسال این اظهارنامه مجموعاً [مبلغ کل وجه التزام تا تاریخ اظهارنامه، مثال: ۶۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال می باشد.

۴. [در صورت عدم وجود وجه التزام، مطالبه خسارت قانونی:] لذا اینجانب علاوه بر باقیمانده ثمن معامله، کلیه خسارات ناشی از تأخیر تأدیه (بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی) را از تاریخ [تاریخ سررسید عدم پرداخت، مثال: ۱۴۰۲/۰۷/۰۲] لغایت زمان پرداخت کامل، به همراه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت لزوم)، مطالبه می نمایم.

لذا با ارسال این اظهارنامه، به شما ابلاغ می گردد ظرف مدت [مثلاً ۷] روز از تاریخ ابلاغ، نسبت به پرداخت کامل مبلغ باقیمانده ثمن معامله و خسارات متعلقه [ذکر نوع خسارت: وجه التزام/خسارت تأخیر تأدیه] اقدام نموده و جهت تنظیم سند رسمی انتقال در دفترخانه شماره [شماره دفترخانه مورد توافق، مثال: ۲۳۷] حاضر شوید.
بدیهی است در صورت استنکاف از پرداخت در مهلت مقرر، اینجانب از طریق مراجع قضایی ذی صلاح نسبت به طرح دعوای مطالبه ثمن، خسارات قراردادی/قانونی و سایر خسارات وارده اقدام خواهم نمود.

با احترام،
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
امضاء

نکات تکمیلی برای پر کردن نمونه:

• دقت در تاریخ ها و مبالغ: تمام تاریخ ها و مبالغ را با دقت کامل و هم به عدد و هم به حروف بنویسید تا هیچ ابهامی وجود نداشته باشد.
• انتخاب نوع خسارت: بر اساس قرارداد خود، یکی از بندهای ۳ یا ۴ را انتخاب کنید. اگر در قرارداد وجه التزام پیش بینی شده، بند ۳ را پر کنید. اگر نه، بند ۴ را که مربوط به خسارت تأخیر تأدیه قانونی است، تکمیل کنید. هر دو مورد را با هم مطرح نکنید مگر اینکه نحوه محاسبه آنها در قرارداد به وضوح تفکیک شده باشد.
• مهلت پرداخت: مهلت ۷ روز یک پیشنهاد است. می توانید این مهلت را به ۱۰ یا ۱۵ روز تغییر دهید، اما مهلتی معقول و مشخص باشد.
• شماره قرارداد و دفترخانه: حتماً شماره دقیق مبایعه نامه و در صورت توافق، شماره دفترخانه را ذکر کنید.

نکات مهم حقوقی و اشتباهات رایج در تنظیم و ارسال اظهارنامه

تنظیم و ارسال اظهارنامه، اگرچه به ظاهر ساده می نماید، اما ظرافت ها و نکات حقوقی خاصی دارد که عدم رعایت آن ها می تواند منجر به بی اثر شدن این ابزار قانونی یا ایجاد مشکلات بیشتر شود. آگاهی از این نکات و پرهیز از اشتباهات رایج، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نکات کلیدی که باید به آنها توجه کنید

رعایت موارد زیر، به شما کمک می کند تا اظهارنامه مطالبه ثمن معامله را به نحو احسن تنظیم و ارسال نمایید:

• دقت فوق العاده در آدرس دقیق مخاطب (ابلاغ صحیح اظهارنامه): مهم ترین نکته، صحت و دقت آدرس اقامتگاه قانونی خریدار است. اگر اظهارنامه به آدرس اشتباه ارسال شود، ابلاغ آن صحیح تلقی نمی شود و هیچ اثر حقوقی نخواهد داشت. در صورت عدم اطلاع از آدرس، باید تحقیقات لازم را انجام دهید.
• تعیین مهلت منطقی و کافی برای ایفای تعهد: مهلتی که در اظهارنامه برای خریدار تعیین می کنید، باید معقول و کافی باشد تا امکان عمل به تعهد را داشته باشد (معمولاً بین ۷ تا ۱۵ روز). مهلت های بسیار کوتاه ممکن است از نظر دادگاه منطقی تلقی نشوند.
• پرهیز از هرگونه لحن توهین آمیز، تهدیدآمیز یا تند: لحن اظهارنامه باید رسمی، قاطع و در عین حال مؤدبانه باشد. هرگونه استفاده از کلمات توهین آمیز یا تهدید غیرقانونی، می تواند خود موجب طرح دعوا علیه شما شود و اعتبار اظهارنامه شما را زیر سؤال ببرد.
• اشاره صریح به شماره و تاریخ قرارداد و بندهای مربوطه: برای افزایش مستندیت اظهارنامه، حتماً شماره و تاریخ دقیق مبایعه نامه یا قرارداد فروش را ذکر کرده و به بندهای مشخصی که خریدار به آن متعهد شده و عمل نکرده است، ارجاع دهید.
• نحوه ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: امروزه، ارسال اظهارنامه منحصراً از طریق سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می گیرد. باید با مراجعه به این دفاتر یا به صورت آنلاین از طریق سامانه، اظهارنامه را ثبت و ارسال کنید تا ابلاغ آن جنبه قانونی پیدا کند.
• اهمیت ذکر دقیق مبالغ به عدد و حروف: برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم یا خطا، مبلغ باقیمانده ثمن و خسارات را هم به عدد و هم به حروف در اظهارنامه قید کنید.
• ضمیمه کردن مدارک لازم: مدارک اثباتی مانند کپی قرارداد، رسید پرداخت های قبلی و هر سند دیگری که به مطالبه شما کمک می کند، باید ضمیمه اظهارنامه شود.

دقت در آدرس دقیق مخاطب و تعیین مهلت منطقی، دو رکن اساسی در اثربخشی اظهارنامه مطالبه ثمن معامله هستند که عدم توجه به آن ها می تواند فرآیند قانونی را به کلی بی نتیجه بگذارد.

اشتباهات رایجی که باید از آنها پرهیز کرد

برخی اشتباهات متداول در تنظیم و ارسال اظهارنامه وجود دارند که می تواند فرآیند مطالبه را با مشکل مواجه کند:

• عدم ذکر دقیق مبلغ باقیمانده ثمن و تاریخ سررسید: ابهام در این موارد، اظهارنامه را بی اعتبار می کند و خریدار می تواند مدعی شود که دقیقاً نمی دانسته چه مبلغی را باید بپردازد و تا چه زمانی.
• نادیده گرفتن مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: بسیاری از فروشندگان، تنها به مطالبه اصل ثمن اکتفا می کنند و مطالبه خسارات ناشی از تأخیر را فراموش می کنند. این خسارات می تواند مبلغ قابل توجهی باشد و برای جبران ضررهای وارده به فروشنده حیاتی است.
• ارسال اظهارنامه به آدرس نادرست یا قدیمی: همانطور که ذکر شد، ابلاغ به آدرس اشتباه، به منزله عدم ابلاغ است و اظهارنامه هیچ اثری نخواهد داشت. همواره از جدیدترین و دقیق ترین آدرس اقامتگاه قانونی خریدار مطمئن شوید.
• عدم وجود مبایعه نامه کتبی (در معاملات شفاهی اثبات دشوار است): اظهارنامه بر پایه یک قرارداد کتبی و مستند بنا می شود. در معاملات شفاهی، اثبات وجود و مفاد قرارداد و در نتیجه مطالبه ثمن از طریق اظهارنامه و دادگاه، بسیار دشوار است.
• عدم پیگیری پس از ارسال اظهارنامه (بی اثر شدن آن): ارسال اظهارنامه تنها اولین قدم است. اگر پس از اتمام مهلت، خریدار به تعهد خود عمل نکرد و شما نیز پیگیری قضایی را آغاز نکنید، اظهارنامه به مرور زمان اثربخشی خود را از دست می دهد.
• تصور اینکه اظهارنامه به تنهایی ضمانت اجرایی مستقیم دارد: اظهارنامه یک اخطار و اتمام حجت است، نه یک حکم قضایی یا اجراییه. به معنای اینکه پلیس یا دادگاه مستقیماً بر اساس آن اقدامی برای دریافت پول انجام دهد. در صورت عدم پرداخت، باید از طریق طرح دعوا در دادگاه پیگیری شود.

با در نظر گرفتن این نکات و پرهیز از اشتباهات، می توانید اظهارنامه مطالبه ثمن معامله خود را با حداکثر کارایی و اثربخشی تنظیم و ارسال نمایید.

اقدامات پس از ارسال اظهارنامه مطالبه ثمن

پس از ارسال اظهارنامه مطالبه ثمن معامله و انقضای مهلت مقرر در آن، دو سناریو کلی ممکن است رخ دهد: خریدار به تعهدات خود عمل کند یا از ایفای آن ها خودداری نماید. در هر یک از این حالات، فروشنده باید اقدامات خاصی را برای حفظ حقوق خود انجام دهد. آگاهی از این اقدامات پس از ابلاغ اظهارنامه، به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل، حقوق قانونی خود را پیگیری کنید.

اگر خریدار در مهلت مقرر اقدام کرد

در صورتی که خریدار پس از دریافت اظهارنامه و در مهلت تعیین شده، نسبت به پرداخت کامل باقیمانده ثمن معامله و خسارات متعلقه اقدام کند، فروشنده باید مراحل زیر را برای نهایی کردن معامله و جلوگیری از هرگونه مشکل آتی طی کند:

1. نحوه دریافت وجه و فرآیند انتقال سند رسمی:
   پس از پرداخت وجه (ترجیحاً به صورت بانکی و با اخذ رسید)، فروشنده باید آمادگی خود را برای حضور در دفترخانه اسناد رسمی (مطابق توافق قبلی یا تعیین دفترخانه جدید) و انتقال سند رسمی به نام خریدار اعلام کند. هماهنگی با خریدار برای تعیین وقت دفترخانه و آماده سازی مدارک لازم (مانند مفاصا حساب مالیاتی، شهرداری، پایان کار و…) ضروری است.
2. اخذ رسید کتبی و تسویه حساب کامل:
   بسیار مهم است که پس از دریافت کل مبلغ، یک رسید کتبی و جامع از خریدار بابت تسویه کامل ثمن و خسارات (در صورت مطالبه و دریافت) اخذ شود. در این رسید باید به شماره و تاریخ مبایعه نامه و مبلغ دریافتی اشاره شده و تأیید شود که کلیه مطالبات فروشنده تسویه شده است. این رسید به عنوان مدرکی دال بر ایفای تعهدات خریدار و پایان یافتن اختلافات مالی خواهد بود.
3. لغو (یا عدم شروع) اقدامات قضایی:
   اگر همزمان با ارسال اظهارنامه، اقدامات اولیه برای طرح دادخواست نیز انجام شده بود یا قصد داشتید فوراً دادخواست دهید، پس از تسویه کامل، باید نسبت به لغو این اقدامات یا انصراف از طرح دعوا اقدام نمایید.

انجام دقیق این مراحل، تضمین می کند که معامله به طور کامل و بدون هیچگونه ابهام حقوقی به سرانجام رسیده و از بروز اختلافات آتی جلوگیری شود.

اگر خریدار در مهلت مقرر اقدام نکرد

چنانچه خریدار با وجود ابلاغ اظهارنامه و انقضای مهلت مقرر، همچنان از پرداخت باقیمانده ثمن و خسارات خودداری ورزد، فروشنده ناگزیر است از طریق مراجع قضایی حقوق خود را پیگیری کند. در این صورت، اقدامات زیر لازم است:

1. گام بعدی: طرح دعوای حقوقی (دادخواست مطالبه ثمن و خسارات) در دادگاه:
   اولین گام عملی پس از بی نتیجه ماندن اظهارنامه، تقدیم دادخواست حقوقی به دادگاه صالح است. این دادخواست باید شامل مطالبه اصل ثمن باقیمانده، خسارات تأخیر تأدیه (قانونی یا وجه التزام قراردادی)، هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت اخذ وکیل) و هرگونه خسارت دیگری که طبق قرارداد یا قانون به شما وارد شده باشد، شود.
2. مدارک لازم برای تقدیم دادخواست:
   برای طرح دادخواست مطالبه ثمن، علاوه بر اصل یا کپی برابر اصل مبایعه نامه، اظهارنامه ابلاغ شده به خریدار (به عنوان مستند اتمام حجت و مبنای محاسبه خسارات) از مدارک حیاتی است. سایر مدارک شامل مدارک شناسایی فروشنده، مستندات پرداخت های قبلی و هر مدرک دیگری که ادعای شما را تقویت کند، نیز باید ضمیمه دادخواست شوند.
3. امکان درخواست صدور قرار تأمین خواسته (برای توقیف اموال خریدار):
   برای جلوگیری از انتقال اموال خریدار و تضمین وصول مطالبات خود، فروشنده می تواند همزمان با طرح دادخواست یا قبل از آن، تقاضای صدور قرار تأمین خواسته را از دادگاه بخواهد. با صدور این قرار، دادگاه دستور توقیف اموال منقول یا غیرمنقول خریدار را تا سقف مبلغ مورد مطالبه صادر می کند. این اقدام می تواند فشار زیادی را بر خریدار وارد کرده و او را وادار به پرداخت مطالبات کند. برای درخواست تأمین خواسته، معمولاً لازم است مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز شود.
4. بررسی شرایط فسخ قرارداد توسط فروشنده:
   در برخی موارد و با توجه به مفاد قرارداد، فروشنده ممکن است حق فسخ معامله را به دلیل عدم پرداخت ثمن توسط خریدار داشته باشد. بررسی دقیق قرارداد برای یافتن بندهای مربوط به فسخ و شرایط آن، ضروری است. در صورت وجود حق فسخ، فروشنده می تواند به جای مطالبه ثمن، دعوای تأیید فسخ قرارداد را مطرح کرده و پس از فسخ، ملک را به شخص دیگری بفروشد و خسارات خود را از خریدار اولیه مطالبه کند. این تصمیم بستگی به شرایط بازار و منافع فروشنده دارد و معمولاً نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارد.

گام های بعدی پس از ارسال اظهارنامه، سرنوشت ساز هستند. اقدام به موقع و صحیح در این مرحله، می تواند تفاوت زیادی در حصول نتیجه مطلوب ایجاد کند.

در صورت عدم اقدام خریدار پس از انقضای مهلت اظهارنامه، طرح فوری دادخواست مطالبه ثمن و خسارات به همراه درخواست تأمین خواسته، مهم ترین راهکار برای احقاق حقوق فروشنده است.

نتیجه گیری

اظهارنامه مطالبه ثمن معامله، ابزاری قدرتمند و اولین گام قانونی رسمی برای فروشندگانی است که با بدعهدی خریدار در پرداخت ثمن مواجه شده اند. این سند نه تنها به عنوان یک اتمام حجت قاطع عمل می کند، بلکه مبنای حقوقی محکمی برای پیگیری های قضایی بعدی، از جمله مطالبه خسارات تأخیر تأدیه یا وجه التزام، فراهم می آورد. با تنظیم دقیق و رعایت نکات حقوقی و شکلی، فروشنده می تواند جدیت خود را در پیگیری حقوقش نشان داده و مسیر را برای احقاق حق هموار سازد.

توجه به جزئیاتی مانند آدرس صحیح مخاطب، تعیین مهلت منطقی، و ذکر دقیق مبالغ و تاریخ ها، از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند از بروز مشکلات در آینده جلوگیری کند. چه خریدار پس از دریافت اظهارنامه به تعهداتش عمل کند و چه از آن سرباز زند، فروشنده باید آماده گام های بعدی باشد؛ از نهایی کردن معامله و انتقال سند تا طرح دعوای حقوقی و درخواست تأمین خواسته. اقدام به موقع و با دقت بالا، کلید حفظ حقوق قانونی و مالی فروشنده در چنین معاملاتی است. در نهایت، در صورت پیچیدگی پرونده یا نیاز به مشاوره تخصصی تر، می توانید از خدمات وکلای مجرب در این حوزه بهره مند شوید تا بهترین تصمیم را برای احقاق حقوق خود اتخاذ کنید.