راهنمای جامع پشتیبان گیری از دیتابیس و فایل ها

تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه داده و فایل ها راهکاری حیاتی برای حفظ امنیت و پایداری اطلاعات شماست. تصور از دست دادن ناگهانی داده های ارزشمند یک کابوس واقعی است، چه برای یک وب سایت، چه برای فایل های شخصی یا اطلاعات حیاتی یک کسب وکار. با داشتن یک نسخه پشتیبان مطمئن، می توان از بسیاری از بحران های ناشی از خرابی سخت افزار، حملات سایبری، خطاهای انسانی یا بلایای طبیعی پیشگیری کرد و اطلاعات را به سرعت بازیابی نمود. این راهنمای جامع به شما کمک می کند تا با روش های مختلف بکاپ گیری از انواع پایگاه داده و فایل ها آشنا شوید و بهترین شیوه ها را برای حفاظت از داده هایتان به کار گیرید.

چرا باید از داده های خود پشتیبان تهیه کنیم؟ (اهمیت بکاپ گیری)

در دنیای دیجیتال امروز، داده ها ستون فقرات هر وب سایت، کسب وکار یا حتی زندگی شخصی ما هستند. از دست دادن این اطلاعات، نه تنها می تواند منجر به ضررهای مالی جبران ناپذیر شود، بلکه اعتبار و اعتماد را نیز از بین می برد. اهمیت تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه داده و فایل ها فراتر از یک توصیه است و به یک ضرورت تبدیل شده است. در ادامه به دلایل اصلی این موضوع می پردازیم:

حفاظت در برابر خطای انسانی

یکی از رایج ترین دلایل از دست رفتن داده ها، خطای انسانی است. حذف تصادفی یک فایل مهم، تغییر اشتباه در کد یا پایگاه داده، یا حتی فرمت کردن ناخواسته یک درایو، همگی می توانند منجر به فاجعه شوند. نسخه پشتیبان به شما این امکان را می دهد که به سادگی به حالت قبلی بازگردید و از این نوع اشتباهات رهایی یابید.

مقابله با حملات سایبری و بدافزارها

امروزه، حملات سایبری مانند باج افزارها و هک شدن وب سایت ها، تهدید جدی برای امنیت داده ها محسوب می شوند. باج افزارها می توانند تمام فایل های شما را رمزنگاری کرده و در ازای بازگرداندن آن ها، درخواست پول کنند. هکرها نیز ممکن است به اطلاعات شما دسترسی پیدا کرده و آن ها را از بین ببرند یا تغییر دهند. با داشتن بکاپ های منظم، می توانید حتی پس از یک حمله موفق، داده های خود را بازیابی کرده و به فعالیت عادی بازگردید.

جلوگیری از مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری

خرابی سخت افزار، مانند از کار افتادن هارد دیسک، یا بروز خطاهای سیستمی و مشکلات نرم افزاری، از دلایل غیرقابل اجتناب از دست رفتن داده ها هستند. این اتفاقات می توانند بدون هیچ هشداری رخ دهند و تمامی اطلاعات ذخیره شده بر روی آن دستگاه را از بین ببرند. پشتیبان گیری منظم، یک بیمه نامه در برابر این نوع حوادث ناگهانی است.

انتقال و مهاجرت آسان تر داده ها

در بسیاری از موارد، نیاز به انتقال وب سایت یا داده های خود به سرور جدید یا یک پلتفرم متفاوت پیش می آید. داشتن یک نسخه پشتیبان کامل و به روز، فرآیند مهاجرت را بسیار ساده تر و امن تر می کند. به جای کپی کردن دستی فایل ها و دیتابیس، که می تواند زمان بر و مستعد خطا باشد، می توانید به سادگی بکاپ را در محیط جدید بازیابی کنید.

آشنایی با انواع روش های پشتیبان گیری (مفاهیم پایه)

برای اینکه بتوانید بهترین استراتژی پشتیبان گیری را برای خود انتخاب کنید، لازم است با انواع اصلی بکاپ آشنا شوید. هر یک از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و برای سناریوهای متفاوتی مناسب هستند.

پشتیبان گیری کامل (Full Backup)

در روش پشتیبان گیری کامل، تمامی اطلاعات انتخاب شده (مانند یک دیتابیس یا یک پوشه خاص) در یک لحظه مشخص، به صورت کامل کپی می شوند. این روش ساده ترین نوع بکاپ گیری است.

• مزایا: بازیابی اطلاعات بسیار سریع و آسان است، زیرا تمام داده ها در یک مکان واحد قرار دارند.
• معایب: فضای ذخیره سازی زیادی را اشغال می کند و فرآیند بکاپ گیری ممکن است زمان بر باشد، به خصوص برای حجم بالای داده.
• کاربرد: معمولاً به عنوان بکاپ اولیه و پایه، یا برای اطلاعاتی که زیاد تغییر نمی کنند، استفاده می شود.

پشتیبان گیری افزایشی (Incremental Backup)

در این روش، پس از اولین بکاپ کامل، تنها تغییراتی که از آخرین بکاپ (چه کامل و چه افزایشی) اعمال شده اند، ذخیره می شوند. هر بکاپ افزایشی به بکاپ قبلی خود وابسته است.

• مزایا: فضای بسیار کمتری را اشغال می کند و فرآیند بکاپ گیری بسیار سریع است.
• معایب: بازیابی اطلاعات پیچیده تر و زمان برتر است، زیرا برای بازیابی کامل باید بکاپ کامل اولیه و سپس تمام بکاپ های افزایشی بعدی به ترتیب بازیابی شوند.
• کاربرد: برای داده هایی که تغییرات مکرر دارند و حجم بالایی از اطلاعات نیستند، مناسب است.

پشتیبان گیری افتراقی (Differential Backup)

در این روش نیز پس از اولین بکاپ کامل، تنها تغییراتی که از آخرین بکاپ کامل (و نه افزایشی) رخ داده اند، ذخیره می شوند. هر بکاپ افتراقی به بکاپ کامل اولیه وابسته است.

• مزایا: فضای کمتری نسبت به بکاپ کامل اشغال می کند و بازیابی اطلاعات سریع تر از بکاپ افزایشی است (تنها نیاز به بکاپ کامل اولیه و آخرین بکاپ افتراقی داریم).
• معایب: با گذشت زمان و افزایش تغییرات، حجم فایل بکاپ افتراقی بزرگ تر می شود.
• کاربرد: یک راهکار میانی بین بکاپ کامل و افزایشی است که تعادلی بین سرعت بکاپ گیری و سرعت بازیابی ایجاد می کند.

برای درک بهتر تفاوت این سه روش، جدول زیر را بررسی کنید:

ویژگی	پشتیبان گیری کامل (Full)	پشتیبان گیری افزایشی (Incremental)	پشتیبان گیری افتراقی (Differential)
حجم فایل بکاپ	بزرگترین	کوچکترین	متوسط (با گذشت زمان بزرگ تر می شود)
سرعت بکاپ گیری	کندترین	سریعترین	متوسط
سرعت بازیابی	سریعترین (فقط یک فایل)	کندترین (نیاز به تمام فایل های افزایشی)	متوسط (نیاز به بکاپ کامل و آخرین افتراقی)
فضای ذخیره سازی	بیشترین	کمترین	متوسط

انتخاب نوع پشتیبان گیری به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله حجم داده ها، فرکانس تغییرات، و اهمیت سرعت بازیابی. بهترین استراتژی اغلب ترکیبی از این روش هاست.

بخش اول: آموزش جامع تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه داده

پایگاه داده قلب تپنده بسیاری از سیستم های آنلاین و آفلاین است. اطلاعات حیاتی مانند محتوای وب سایت، اطلاعات کاربران، محصولات فروشگاهی، تراکنش های مالی، و داده های سیستمی همگی در پایگاه داده ذخیره می شوند. از دست دادن این اطلاعات می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. بنابراین، بکاپ گیری از دیتابیس، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اهمیت ویژه پشتیبان گیری از پایگاه داده

پایگاه داده حاوی ساختارها و داده هایی است که برنامه های کاربردی برای کار کردن به آن ها نیاز دارند. در یک وب سایت وردپرسی، تمام نوشته ها، برگه ها، نظرات، تنظیمات و حتی اطلاعات ورود کاربران در پایگاه داده قرار دارند. در یک فروشگاه آنلاین، اطلاعات محصولات، سبد خرید مشتریان و سوابق سفارشات در دیتابیس ذخیره می شوند. اگر این داده ها از بین بروند، عملاً وب سایت یا سیستم شما از کار خواهد افتاد. حفاظت از اطلاعات پایگاه داده، به معنای حفاظت از موجودیت و عملکرد سیستم شماست.

پشتیبان گیری از پایگاه داده MySQL / MariaDB (متداول ترین)

MySQL و MariaDB دو مورد از محبوب ترین سیستم های مدیریت پایگاه داده هستند که به طور گسترده در وب سایت ها (مانند وردپرس)، برنامه های کاربردی و سرورها استفاده می شوند. روش های مختلفی برای بکاپ گیری از MySQL وجود دارد:

روش اول: از طریق phpMyAdmin (برای هاست های اشتراکی و مبتدیان)

phpMyAdmin یک ابزار مبتنی بر وب است که به شما امکان می دهد پایگاه های داده MySQL را به راحتی مدیریت کنید. این روش برای کاربرانی که از هاست های اشتراکی استفاده می کنند یا دانش فنی کمتری دارند، بسیار کاربردی است.

1. ورود به phpMyAdmin: ابتدا وارد پنل مدیریت هاست خود (مانند cPanel یا DirectAdmin) شوید. سپس در بخش Databases یا پایگاه داده ها، گزینه phpMyAdmin را پیدا کرده و روی آن کلیک کنید.
2. انتخاب دیتابیس: پس از ورود به محیط phpMyAdmin، در نوار کناری سمت چپ، پایگاه داده ای را که قصد دارید از آن نسخه پشتیبان تهیه کنید، انتخاب نمایید.
3. تب Export: در بالای صفحه، تب Export (خروجی گیری) را انتخاب کنید.
4. تنظیمات خروجی گیری:
   • روش خروجی گیری (Export Method): گزینه Quick (سریع) را برای تنظیمات پیش فرض توصیه می کنیم. اگر نیاز به سفارشی سازی دارید، Custom (سفارشی) را انتخاب کنید.
   • فرمت خروجی (Format): حتماً SQL را انتخاب کنید. این فرمت استاندارد برای بکاپ های پایگاه داده MySQL است.
5. دکمه Go: در پایین صفحه، روی دکمه Go یا برو کلیک کنید. فایل پشتیبان شما با پسوند .sql دانلود خواهد شد.

نکات مهم:

• مطمئن شوید که تمامی جداول پایگاه داده انتخاب شده باشند (در حالت Quick، به طور پیش فرض انتخاب می شوند).
• فایل .sql حاوی تمام ساختار جداول و داده های شماست. آن را در مکانی امن ذخیره کنید.

روش دوم: از طریق cPanel (ویزارد Backup برای کل سایت یا فقط دیتابیس)

cPanel یک پنل مدیریت محبوب هاست است که ابزارهای کاربردی برای مدیریت وب سایت و بکاپ cPanel را در اختیار شما قرار می دهد. cPanel امکان پشتیبان گیری از کل سایت (فایل ها و پایگاه داده) یا تنها از دیتابیس ها را فراهم می کند.

1. ورود به cPanel: وارد پنل cPanel خود شوید.
2. بخش Files: به بخش Files (فایل ها) بروید و روی Backup Wizard (دستیار پشتیبان گیری) کلیک کنید. (برخی cPanel ها ممکن است فقط گزینه Backup را داشته باشند.)
3. انتخاب نوع بکاپ:
   • اگر Backup Wizard را انتخاب کرده اید، روی Backup کلیک کنید.
   • در این مرحله، می توانید انتخاب کنید که از کل سایت (Full Backup) یا فقط از دیتابیس ها (Partial Backup – MySQL Databases) بکاپ بگیرید. برای بکاپ گیری از دیتابیس، گزینه MySQL Databases را انتخاب کنید.
   • روی نام پایگاه داده مورد نظر خود کلیک کنید تا فایل .sql آن دانلود شود.

مزایای استفاده از cPanel:

• سهولت استفاده و رابط کاربری گرافیکی.
• امکان بکاپ گیری از کل سایت به صورت یکجا، که هم فایل ها و هم دیتابیس ها را پوشش می دهد.

روش سوم: از طریق خط فرمان (CLI) با `mysqldump` (برای سرورهای مجازی و پیشرفته)

برای کاربران سرورهای مجازی (VPS) یا سرورهای اختصاصی، استفاده از ابزار mysqldump از طریق خط فرمان، روشی قدرتمند و انعطاف پذیر برای بکاپ سرور است. این روش به خصوص برای اتوماسیون فرایند بکاپ گیری بسیار مفید است.

mysqldump -u [نام_کاربری_دیتابیس] -p [نام_دیتابیس] > [نام_فایل_خروجی].sql

مثال: برای بکاپ گیری از دیتابیس mydb با نام کاربری myuser:

mysqldump -u myuser -p mydb > mydb_backup.sql

پس از اجرای این دستور، از شما رمز عبور کاربر دیتابیس پرسیده می شود. فایل mydb_backup.sql در پوشه فعلی ذخیره خواهد شد.

نحوه فشرده سازی خروجی (توصیه می شود):

mysqldump -u [نام_کاربری_دیتابیس] -p [نام_دیتابیس] | gzip > [نام_فایل_خروجی].sql.gz

این دستور خروجی را به صورت فشرده با فرمت .gz ذخیره می کند که فضای کمتری اشغال می کند.

مزایا:

• امکان اتوماسیون (زمان بندی با Cron Job).
• بکاپ گیری از راه دور (با اضافه کردن -h [آدرس_هاست]).
• کنترل دقیق بر روی فرآیند بکاپ گیری.

پشتیبان گیری از پایگاه داده وردپرس (WP Database)

اگر از وردپرس استفاده می کنید، پشتیبان گیری از وردپرس شامل دو بخش اصلی است: پایگاه داده و فایل ها. در اینجا به روش های بکاپ گیری از دیتابیس وردپرس می پردازیم.

با استفاده از phpMyAdmin

همانطور که در بخش MySQL توضیح داده شد، می توانید با استفاده از phpMyAdmin از دیتابیس وردپرس خود نیز بکاپ بگیرید. نام دیتابیس وردپرس معمولاً با پیشوند wp_ شروع می شود (مثلاً wp_mydatabase).

با استفاده از افزونه های تخصصی وردپرس (معرفی برترین ها)

افزونه ها راهکاری ساده و قدرتمند برای پشتیبان گیری از سایت وردپرسی هستند. این افزونه ها معمولاً هم از فایل ها و هم از دیتابیس بکاپ می گیرند و امکانات زمان بندی و ذخیره سازی در فضای ابری را نیز فراهم می کنند.

• UpdraftPlus: یکی از محبوب ترین و کامل ترین افزونه های بکاپ وردپرس.
  1. نصب و فعال سازی: از طریق بخش افزودن افزونه در پیشخوان وردپرس، UpdraftPlus را جستجو و نصب کنید.
  2. تنظیمات: پس از فعال سازی، به تنظیمات > UpdraftPlus Backups بروید.
  3. زمان بندی: در تب Settings، می توانید زمان بندی بکاپ گیری برای فایل ها و پایگاه داده را به صورت جداگانه تنظیم کنید (مثلاً روزانه، هفتگی).
  4. ذخیره سازی ابری: می توانید محل ذخیره سازی بکاپ ها را انتخاب کنید (Google Drive, Dropbox, FTP و…).
  5. تهیه بکاپ دستی: روی دکمه Backup Now کلیک کنید تا یک بکاپ کامل یا جزئی ایجاد شود.
• Duplicator: این افزونه بیشتر برای مهاجرت وب سایت وردپرس استفاده می شود، اما می تواند برای تهیه بکاپ کامل از سایت (شامل دیتابیس و فایل ها) نیز مورد استفاده قرار گیرد.
• All-in-One WP Migration: مشابه Duplicator، این افزونه نیز برای انتقال سایت طراحی شده است اما خروجی آن شامل یک فایل کامل از سایت شماست که می تواند به عنوان بکاپ استفاده شود.

مزایا و معایب افزونه ها:

• مزایا: سهولت استفاده، امکان زمان بندی، ذخیره سازی در فضای ابری، بازیابی آسان از طریق خود افزونه.
• معایب: ممکن است باعث سنگین شدن سایت شوند، برخی قابلیت های پیشرفته نیاز به نسخه پولی دارند.

پشتیبان گیری از پایگاه داده PostgreSQL

PostgreSQL یک سیستم مدیریت پایگاه داده قدرتمند و شیء-رابطه ای است که به دلیل پایداری و قابلیت های پیشرفته اش مورد توجه قرار گرفته است. پشتیبان گیری PostgreSQL را می توان به دو روش انجام داد:

از طریق `pgAdmin` (ابزار گرافیکی)

pgAdmin یک رابط کاربری گرافیکی برای PostgreSQL است که امکان مدیریت و بکاپ گیری از دیتابیس ها را فراهم می کند.

1. پس از اتصال به سرور PostgreSQL در pgAdmin، روی پایگاه داده مورد نظر خود کلیک راست کنید.
2. گزینه Backup را انتخاب کنید.
3. مسیر و نام فایل خروجی را مشخص کرده و تنظیمات دیگر مانند فرمت بکاپ (Custom, Tar, Plain) را اعمال کنید.
4. روی دکمه Backup کلیک کنید.

از طریق خط فرمان با `pg_dump`

pg_dump ابزار خط فرمان استاندارد برای بکاپ گیری از دیتابیس PostgreSQL است و بسیار قدرتمند و انعطاف پذیر عمل می کند.

pg_dump -U [نام_کاربری] -d [نام_دیتابیس] -f [نام_فایل_خروجی].sql

مثال: برای بکاپ گیری از دیتابیس mydb با نام کاربری postgres:

pg_dump -U postgres -d mydb -f mydb_backup.sql

برای بکاپ گیری به همراه فشرده سازی:

pg_dump -U postgres -d mydb | gzip > mydb_backup.sql.gz

پشتیبان گیری از پایگاه داده SQL Server

SQL Server یک سیستم مدیریت پایگاه داده رابطه ای است که توسط مایکروسافت توسعه یافته و به طور گسترده در محیط های ویندوزی و سازمانی استفاده می شود. پشتیبان گیری SQL Server نیز به روش های مختلفی امکان پذیر است:

از طریق SQL Server Management Studio (SSMS)

SSMS یک محیط توسعه یکپارچه برای مدیریت SQL Server است که ابزارهای گرافیکی برای بکاپ گیری را ارائه می دهد.

1. SSMS را باز کرده و به SQL Server خود متصل شوید.
2. در Object Explorer، به بخش Databases بروید و روی دیتابیس مورد نظر کلیک راست کنید.
3. به Tasks (وظایف) رفته و سپس Backup را انتخاب کنید.
4. در پنجره Backup Database، نوع بکاپ (Full, Differential, Transaction Log) و محل ذخیره سازی فایل بکاپ را مشخص کنید.
5. روی OK کلیک کنید.

استفاده از دستورات T-SQL (BACKUP DATABASE)

برای اتوماسیون و کنترل بیشتر، می توانید از دستورات T-SQL برای بکاپ گیری استفاده کنید:

BACKUP DATABASE [نام_دیتابیس]
TO DISK = N'[مسیر_فایل_بکاپ].bak'
WITH NOFORMAT, NOINIT,
NAME = N'[نام_دیتابیس]-Full Database Backup', SKIP, NOREWIND, NOUNLOAD, STATS = 10;

مثال:

BACKUP DATABASE MyCompanyDB
TO DISK = N'C:BackupsMyCompanyDB_Full.bak'
WITH NOFORMAT, NOINIT, NAME = N'MyCompanyDB-Full Database Backup', SKIP, NOREWIND, NOUNLOAD, STATS = 10;

بخش دوم: آموزش جامع تهیه نسخه پشتیبان از فایل ها

فایل ها بخش مهم دیگری از داده های ما هستند که اغلب نادیده گرفته می شوند. کدهای برنامه نویسی، تصاویر، قالب ها، افزونه ها، فایل های پیکربندی وب سایت، اسناد شخصی و کاری، ویدئوها و موسیقی، همگی جزو فایل ها محسوب می شوند. از دست دادن آن ها می تواند به همان اندازه از دست دادن پایگاه داده فاجعه بار باشد. بنابراین، بکاپ گیری از فایل ها به اندازه بکاپ از دیتابیس حیاتی است.

اهمیت پشتیبان گیری از فایل ها

در یک وب سایت، علاوه بر اطلاعات دیتابیس، فایل های هسته وردپرس یا هر CMS دیگری، تصاویر آپلود شده، قالب های سایت، افزونه ها و هر فایل دیگری که در مسیرهای عمومی وب سایت قرار دارد، از اهمیت بالایی برخوردارند. بدون این فایل ها، وب سایت حتی اگر دیتابیس سالم باشد، قابل نمایش نخواهد بود. برای فایل های شخصی نیز، اسناد کاری، عکس های خانوادگی و پروژه های تحصیلی همگی دارایی های دیجیتالی ارزشمندی هستند که باید از آن ها محافظت شود.

روش های تهیه نسخه پشتیبان از فایل های وب سایت / سرور

برای بکاپ گیری از سایت یا سرور، روش های متعددی وجود دارد:

روش اول: از طریق cPanel File Manager (مدیریت فایل هاست)

مدیریت فایل در cPanel به شما امکان می دهد تا به فایل های وب سایت خود دسترسی داشته و آن ها را مدیریت کنید. برای بکاپ گیری:

1. ورود به File Manager: وارد cPanel خود شوید و در بخش Files روی File Manager کلیک کنید.
2. انتخاب فایل ها/پوشه ها: به پوشه public_html (ریشه وب سایت شما) بروید. تمامی فایل ها و پوشه های وب سایت شما در این قسمت قرار دارند. می توانید با انتخاب همه (Ctrl+A یا Select All) یا انتخاب دستی، فایل های مورد نظر خود را انتخاب کنید.
3. فشرده سازی: پس از انتخاب، روی گزینه Compress (فشرده سازی) در نوار ابزار بالا کلیک کنید. نوع فشرده سازی را به Zip Archive تغییر دهید و یک نام برای فایل فشرده (مثلاً website_files_backup.zip) انتخاب کنید. روی Compress File(s) کلیک کنید.
4. دانلود: پس از اتمام فشرده سازی، فایل .zip در همان مسیر ایجاد می شود. روی آن کلیک راست کرده و Download را انتخاب کنید تا به کامپیوتر شما منتقل شود.

روش دوم: از طریق پروتکل FTP / SFTP

FTP (File Transfer Protocol) و SFTP (SSH File Transfer Protocol) پروتکل هایی برای انتقال فایل بین کامپیوتر شما و سرور هستند. نرم افزارهایی مانند FileZilla برای این کار بسیار محبوب هستند.

1. نصب FileZilla: نرم افزار FileZilla (یا هر کلاینت FTP/SFTP دیگری) را دانلود و نصب کنید.
2. اتصال به سرور: اطلاعات اتصال FTP/SFTP خود (هاست، نام کاربری، رمز عبور، پورت) را از هاستینگ خود دریافت کنید و در FileZilla وارد کنید تا به سرور متصل شوید.
3. دانلود فایل ها: پس از اتصال، در پنل سمت راست (فایل های سرور)، به پوشه public_html یا مسیر فایل های وب سایت خود بروید. در پنل سمت چپ (کامپیوتر شما)، مسیری را برای ذخیره بکاپ ها انتخاب کنید.
4. کلیک راست کرده و گزینه Download را انتخاب کنید. FileZilla شروع به دانلود تمامی فایل ها و پوشه های انتخاب شده می کند.

نکات امنیتی:

• همیشه از SFTP (اگر هاست شما پشتیبانی می کند) به جای FTP استفاده کنید، زیرا SFTP ارتباط رمزنگاری شده را فراهم می کند و امنیت بیشتری دارد.

روش سوم: استفاده از قابلیت Full Backup هاست (cPanel/Plesk)

اکثر پنل های مدیریت هاست مانند cPanel یا Plesk، گزینه ای برای Full Backup یا Complete Backup ارائه می دهند که شامل تمامی فایل های وب سایت، پایگاه های داده، تنظیمات ایمیل و سایر تنظیمات هاست می شود.

1. ورود به cPanel: وارد پنل cPanel خود شوید.
2. بخش Backup: در بخش Files یا پرونده ها، روی Backup یا Backup Wizard کلیک کنید.
3. تهیه Full Backup: گزینه Download a Full Website Backup (دانلود بکاپ کامل وب سایت) را انتخاب کنید.
4. معمولاً می توانید محل ذخیره بکاپ را (Local Home Directory یا Remote FTP Server) انتخاب کنید و سپس روی Generate Backup کلیک کنید. پس از آماده شدن بکاپ، لینک دانلود آن برای شما نمایش داده می شود یا به ایمیل شما ارسال می گردد.

روش چهارم: استفاده از `rsync` (برای سرورهای لینوکسی و همگام سازی)

rsync یک ابزار قدرتمند خط فرمان در سیستم های لینوکسی است که برای همگام سازی و کپی کردن فایل ها به صورت کارآمد استفاده می شود. rsync تنها تغییرات را منتقل می کند که آن را برای بکاپ های افزایشی و همگام سازی های مکرر ایده آل می کند. این روش بیشتر برای مدیران سیستم های لینوکسی و سرورهای اختصاصی/مجازی مناسب است.

rsync -avz [مسیر_فایل_مبدا]/ [مسیر_فایل_مقصد]/

مثال: بکاپ گرفتن از پوشه /var/www/html به یک پوشه بکاپ در همان سرور:

rsync -avz /var/www/html/ /backups/website/

برای بکاپ گرفتن به یک سرور دیگر از طریق SSH:

rsync -avz /var/www/html/ user@remote_host:/path/to/backup/

روش های تهیه نسخه پشتیبان از فایل های شخصی / کامپیوتری

برای فایل های شخصی روی کامپیوتر نیز، روش های مختلفی برای حفاظت از اطلاعات وجود دارد:

پشتیبان گیری محلی (Local Backup)

این روش شامل ذخیره فایل ها در یک دستگاه ذخیره سازی فیزیکی جداگانه است که به کامپیوتر شما متصل است.

• استفاده از هارد اکسترنال، فلش درایو یا دیسک های نوری: می توانید فایل های مهم خود را به صورت دستی یا با استفاده از نرم افزارهای بکاپ گیری به این دستگاه ها کپی کنید.
• ابزارهای داخلی سیستم عامل:
  • ویندوز (Backup and Restore): در ویندوزهای قدیمی تر، Backup and Restore (Windows 7) و در ویندوزهای جدیدتر File History ابزارهایی برای پشتیبان گیری خودکار فایل ها به یک درایو دیگر را فراهم می کنند.
  • macOS (Time Machine): Time Machine یکی از بهترین ابزارهای بکاپ گیری برای مک است که به صورت خودکار از تمامی فایل های شما نسخه پشتیبان تهیه می کند و امکان بازیابی آسان به هر نقطه زمانی را فراهم می آورد.

پشتیبان گیری ابری (Cloud Backup)

ذخیره سازی ابری به معنای نگهداری فایل ها در سرورهای راه دور است که از طریق اینترنت قابل دسترسی هستند. بکاپ ابری مزایای زیادی دارد، از جمله دسترسی از هر کجا و در هر زمان.

• سرویس های عمومی:
  • Google Drive: فضای رایگان و امکان همگام سازی آسان.
  • Dropbox: محبوب برای همگام سازی و به اشتراک گذاری فایل ها.
  • OneDrive: سرویس ابری مایکروسافت، به خصوص برای کاربران ویندوز.
• سرویس های تخصصی بکاپ ابری:
  • Backblaze: بکاپ گیری خودکار و نامحدود از کل کامپیوتر.
  • Carbonite: مشابه Backblaze، با تمرکز بر بکاپ گیری خودکار و بی دردسر.

مزایا و معایب پشتیبان گیری ابری:

• مزایا: دسترسی پذیری بالا، امنیت فیزیکی داده ها توسط سرویس دهنده، بکاپ های خارج از محل.
• معایب: نیاز به اینترنت، هزینه های ماهانه برای فضای بیشتر، نگرانی های احتمالی در مورد حریم خصوصی و امنیت داده ها نزد سرویس دهنده.

نرم افزارهای تخصصی بکاپ گیری (مثال: Acronis True Image)

نرم افزارهایی مانند Acronis True Image امکانات پیشرفته ای مانند بکاپ گیری ایمیج از کل سیستم عامل (شامل سیستم عامل، برنامه ها و فایل ها)، زمان بندی دقیق، رمزنگاری و ذخیره سازی ابری را ارائه می دهند. این نرم افزارها برای کاربران حرفه ای و کسب وکارها که نیاز به کنترل بیشتر و امکانات جامع تر دارند، مناسب هستند.

نحوه بازیابی نسخه پشتیبان (Restore) در شرایط اضطراری

بازیابی نسخه پشتیبان به اندازه تهیه آن اهمیت دارد. بکاپ تنها زمانی ارزشمند است که بتوانید در زمان نیاز آن را به درستی بازیابی کنید. روش های بازیابی معمولاً معکوس فرآیند بکاپ گیری هستند:

بازیابی پایگاه داده

از طریق phpMyAdmin

برای بازیابی یک پایگاه داده MySQL از طریق phpMyAdmin:

1. ورود به phpMyAdmin: وارد phpMyAdmin شوید و پایگاه داده ای که قصد بازیابی آن را دارید، انتخاب کنید.
2. تب Import: روی تب Import (درون ریزی) در بالای صفحه کلیک کنید.
3. انتخاب فایل: روی دکمه Choose File یا انتخاب فایل کلیک کنید و فایل .sql بکاپ خود را از کامپیوتر انتخاب نمایید.
4. دکمه Go: در پایین صفحه، روی دکمه Go یا برو کلیک کنید. پایگاه داده شما از فایل پشتیبان بازگردانی خواهد شد.

نکته: قبل از ایمپورت، بهتر است دیتابیس فعلی را حذف یا نام آن را تغییر دهید تا از تداخل داده ها جلوگیری شود.

از طریق cPanel (Restore Wizard)

اگر بکاپ را از طریق cPanel Backup Wizard تهیه کرده اید، می توانید از همان ابزار برای بازیابی استفاده کنید:

1. وارد cPanel شوید و به Backup Wizard بروید.
2. این بار، Restore (بازگردانی) را انتخاب کنید.
3. نوع بازیابی (مثلاً MySQL Databases) را انتخاب کرده و فایل بکاپ .sql را که قبلاً دانلود کرده بودید، آپلود کنید.

از طریق خط فرمان (MySQL / PostgreSQL)

برای MySQL:

mysql -u [نام_کاربری_دیتابیس] -p [نام_دیتابیس] 

برای PostgreSQL:

psql -U [نام_کاربری] -d [نام_دیتابیس] -f [نام_فایل_بکاپ].sql

بازیابی با افزونه های وردپرس

افزونه هایی مانند UpdraftPlus فرآیند بازیابی را نیز بسیار ساده می کنند. در بخش UpdraftPlus Backups، لیست بکاپ های موجود را مشاهده می کنید. می توانید روی Restore کلیک کرده و انتخاب کنید که کدام بخش از بکاپ (فایل ها، دیتابیس، افزونه ها، قالب ها) بازگردانی شود.

بازیابی فایل ها

از طریق cPanel File Manager

برای بازیابی فایل ها با استفاده از cPanel File Manager:

1. ورود به File Manager: وارد File Manager شوید و به مسیری که می خواهید فایل ها را در آن بازیابی کنید (معمولاً public_html) بروید.
2. آپلود فایل فشرده: فایل .zip بکاپ خود را که قبلاً دانلود کرده بودید، از طریق گزینه Upload در نوار ابزار، روی هاست آپلود کنید.
3. Extract کردن: پس از آپلود کامل فایل .zip، روی آن کلیک راست کرده و گزینه Extract (استخراج) را انتخاب کنید. مسیر استخراج را public_html یا هر مسیر دیگری که فایل ها باید در آن قرار گیرند، تعیین کنید.

از طریق FTP / SFTP

برای بازیابی فایل ها با FileZilla (یا مشابه):

1. اتصال به سرور: با FileZilla به سرور خود متصل شوید.
2. آپلود فایل ها: در پنل سمت چپ (کامپیوتر شما)، به محل ذخیره بکاپ فایل ها بروید. در پنل سمت راست (سرور)، به مسیری که می خواهید فایل ها را در آن بازگردانی کنید (مانند public_html) بروید.
3. فایل ها و پوشه های بکاپ را از سمت چپ به سمت راست بکشید و رها کنید یا روی آن ها کلیک راست کرده و Upload را انتخاب کنید. FileZilla شروع به انتقال فایل ها به سرور می کند.

بازیابی از سرویس های ابری / نرم افزارهای تخصصی

اگر از سرویس های ابری (مانند Google Drive) یا نرم افزارهای تخصصی (مانند Acronis) برای بکاپ گیری استفاده کرده اید، فرآیند بازیابی معمولاً از طریق رابط کاربری همان سرویس یا نرم افزار انجام می شود. این سرویس ها معمولاً یک Restore Wizard یا گزینه Download برای فایل های بکاپ شما فراهم می کنند.

بهترین شیوه ها و نکات کلیدی برای پشتیبان گیری موثر و امن

صرفاً داشتن بکاپ کافی نیست؛ بلکه باید مطمئن شوید که بکاپ های شما امن، قابل بازیابی و به روز هستند. رعایت بهترین روش بکاپ گیری و شیوه های امنیتی، ضامن امنیت داده شماست.

قانون 3-2-1 بکاپ

این قانون یک راهنمای طلایی برای استراتژی پشتیبان گیری موثر است:

• حداقل 3 کپی از داده: علاوه بر نسخه اصلی داده ها، حداقل دو نسخه پشتیبان داشته باشید.
• در 2 فرمت/رسانه مختلف: بکاپ های خود را روی دو نوع رسانه ذخیره سازی متفاوت (مثلاً یک هارد دیسک داخلی و یک هارد اکسترنال یا فضای ابری) نگه دارید. این کار ریسک خرابی یک نوع رسانه را کاهش می دهد.
• با 1 کپی خارج از محل اصلی (Offsite): حداقل یک نسخه از بکاپ های خود را در محلی فیزیکی جدا از محل داده های اصلی نگه دارید (مثلاً در فضای ابری یا در یک مکان دیگر). این اقدام شما را در برابر بلایای محلی (مانند آتش سوزی، سرقت) محافظت می کند.

فرکانس پشتیبان گیری

اینکه هر چند وقت یکبار بکاپ بگیرید، به سرعت تغییر داده ها و میزان اهمیت آن ها بستگی دارد.

• روزانه: برای وب سایت های فعال و کسب وکارهای آنلاین با تغییرات زیاد (فروشگاه ها، بلاگ های پرمحتوا).
• هفتگی: برای وب سایت ها یا اطلاعاتی که تغییرات کمتری دارند.
• ماهانه: برای داده های ثابت یا بایگانی.
• بلادرنگ (Real-time): برای سیستم های حیاتی که حتی یک ثانیه از دست دادن داده قابل تحمل نیست (معمولاً با راه حل های پیشرفته تر).

محل ذخیره سازی بکاپ ها

محل ذخیره سازی بکاپ ها باید امن و قابل اعتماد باشد.

• فضای ابری: سرویس هایی مانند Google Drive، Dropbox، Backblaze، یا سرویس های ابری سازمانی مانند AWS S3 و Azure Blob Storage.
• هارد اکسترنال: راهکاری محلی و مقرون به صرفه.
• سرورهای جداگانه: برای بکاپ گرفتن از سرورهای اصلی، توصیه می شود بکاپ ها را روی یک سرور بکاپ مجزا ذخیره کنید.

تست منظم بکاپ ها

داشتن بکاپ بدون اطمینان از صحت آن، بی فایده است. حداقل هر چند ماه یکبار، سعی کنید بکاپ های خود را بازیابی کنید (ترجیحاً در یک محیط تست، نه روی سیستم اصلی) تا مطمئن شوید که فایل ها سالم هستند و فرآیند بازیابی اطلاعات به درستی کار می کند.

اتوماسیون فرایند پشتیبان گیری

بکاپ گیری دستی می تواند خسته کننده و مستعد فراموشی باشد. از ابزارها، اسکریپت ها یا افزونه هایی استفاده کنید که فرآیند بکاپ گیری را به صورت پشتیبان گیری خودکار و زمان بندی شده انجام دهند. این کار اطمینان می دهد که بکاپ ها به طور منظم و بدون نیاز به دخالت دستی تهیه می شوند.

رمزنگاری بکاپ ها

اگر بکاپ های خود را در فضای ابری یا روی دستگاه های خارجی ذخیره می کنید، حتماً آن ها را رمزنگاری کنید. این کار باعث می شود حتی در صورت دسترسی غیرمجاز به فایل های بکاپ، اطلاعات شما در دسترس افراد سودجو قرار نگیرد.

نام گذاری منظم بکاپ ها

با افزودن تاریخ و ساعت به نام فایل های بکاپ (مثلاً mydb_backup_20231027_1430.sql)، مدیریت و پیدا کردن نسخه های قدیمی تر آسان تر می شود.

حفظ نسخه های قدیمی بکاپ (نسخه بندی)

فقط جدیدترین بکاپ را نگه ندارید. نگهداری چند نسخه قدیمی تر از بکاپ ها می تواند در مواقعی که متوجه می شوید مشکل از چند روز یا هفته قبل شروع شده، بسیار مفید باشد. این کار به شما امکان می دهد تا به یک نقطه زمانی سالم تر بازگردید.

جمع بندی

در دنیایی که اطلاعات حرف اول را می زنند و در معرض تهدیدات مختلفی قرار دارند، تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه داده و فایل ها دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک رکن اساسی برای حفاظت از دارایی های دیجیتالی شما محسوب می شود. از وب سایت های کوچک وردپرسی گرفته تا پایگاه های داده عظیم شرکتی و فایل های شخصی ارزشمند، تمامی داده ها نیازمند یک استراتژی بکاپ گیری جامع و مطمئن هستند.

با درک اهمیت این موضوع، آشنایی با انواع روش های بکاپ (کامل، افزایشی، افتراقی)، و تسلط بر فرآیندهای گام به گام برای پایگاه های داده مختلف مانند MySQL، PostgreSQL و SQL Server، و همچنین فایل های وب سایت و فایل های شخصی، می توانید آرامش خاطر را تجربه کنید. همچنین، به کارگیری بهترین شیوه ها مانند قانون 3-2-1 بکاپ، تست منظم بکاپ ها، و اتوماسیون فرآیندها، تضمین می کند که در لحظات بحرانی، داده های شما قابل بازیابی و سالم خواهند بود. همین امروز برای اجرای یک برنامه پشتیبان گیری موثر و قابل اعتماد اقدام کنید تا آینده دیجیتال خود را امن سازید.

سوالات متداول

چه تفاوتی بین بکاپ کامل، افزایشی و افتراقی وجود دارد؟

بکاپ کامل از تمامی اطلاعات در یک نقطه زمانی خاص نسخه تهیه می کند. بکاپ افزایشی تنها تغییراتی که از آخرین بکاپ (کامل یا افزایشی) ایجاد شده اند را ذخیره می کند و برای بازیابی نیاز به تمام نسخه های قبلی دارد. بکاپ افتراقی تغییرات از آخرین بکاپ کامل را ذخیره می کند و برای بازیابی نیاز به بکاپ کامل اولیه و آخرین بکاپ افتراقی دارد. بکاپ کامل بزرگترین حجم و سریع ترین بازیابی را دارد، افزایشی کمترین حجم و پیچیده ترین بازیابی را دارد، و افتراقی راهکاری میانی است.

هر چند وقت یکبار باید از وب سایت خود بکاپ بگیرم؟

بستگی به میزان تغییرات وب سایت شما دارد. اگر وب سایت شما یک فروشگاه آنلاین یا بلاگی است که محتوای آن به طور روزانه یا مکرر به روز می شود، بکاپ روزانه توصیه می شود. برای وب سایت هایی با تغییرات کمتر، بکاپ هفتگی یا حتی ماهانه می تواند کافی باشد. در هر صورت، همیشه باید یک برنامه منظم برای بکاپ گیری داشته باشید.

بهترین مکان برای نگهداری فایل های بکاپ کجاست؟

بهترین استراتژی نگهداری بکاپ ها، پیروی از قانون 3-2-1 است. این یعنی حداقل یک کپی از بکاپ های شما باید خارج از محل اصلی (Offsite) و روی یک رسانه متفاوت باشد. گزینه های مناسب شامل فضای ابری (مانند Google Drive, Dropbox, Backblaze)، هارد اکسترنال که در مکانی امن جدا از کامپیوتر اصلی نگهداری می شود، یا سرورهای بکاپ مجزا هستند. از ذخیره تنها یک نسخه از بکاپ روی همان دستگاهی که داده های اصلی قرار دارند، خودداری کنید.

آیا بکاپ گرفتن تنها از طریق هاستینگ (مثلاً cPanel) کافی است؟

بکاپ های هاستینگ (مانند cPanel) بسیار مفید و ضروری هستند، اما به تنهایی کافی نیستند. شما باید همیشه چندین لایه از بکاپ ها را داشته باشید. این به معنای ترکیب بکاپ های هاستینگ با بکاپ های دستی (از طریق phpMyAdmin یا FTP)، بکاپ های محلی روی کامپیوتر شخصی، و بکاپ های ابری است. دلیل آن این است که ممکن است در صورت بروز مشکل در هاستینگ، دسترسی به بکاپ های آن ها نیز محدود شود. داشتن بکاپ های مستقل از هاستینگ، امنیت اطلاعات شما را تضمین می کند.

چگونه می توانم مطمئن شوم که فایل های بکاپ من سالم هستند؟

برای اطمینان از سلامت بکاپ ها، باید آن ها را به طور منظم تست کنید. این کار به معنای تلاش برای بازیابی بکاپ در یک محیط جداگانه (مثلاً روی یک سرور تستی یا یک کامپیوتر دیگر) است. با بازیابی بکاپ، می توانید مطمئن شوید که فایل ها و پایگاه داده به درستی بازگردانده می شوند و هیچ گونه خرابی یا اطلاعات از دست رفته ای وجود ندارد. تست بکاپ ها باید بخشی از برنامه منظم پشتیبان گیری شما باشد.

آیا بکاپ گیری می تواند سرعت سایت را کاهش دهد؟

فرآیند بکاپ گیری می تواند مصرف منابع سرور (مانند پردازنده و رم) را افزایش دهد و در نتیجه، ممکن است در طول زمان بکاپ گیری، کمی افت سرعت در سایت مشاهده شود. برای جلوگیری از تأثیر منفی بر تجربه کاربری، توصیه می شود که بکاپ گیری خودکار را در زمان های اوج ترافیک سایت (مثلاً در نیمه شب) زمان بندی کنید. افزونه های بکاپ وردپرس و ابزارهای خط فرمان معمولاً این قابلیت زمان بندی را ارائه می دهند.

آیا برای بکاپ گیری از دیتابیس های بزرگ نیاز به روش خاصی است؟

بله، برای دیتابیس های بسیار بزرگ (چند گیگابایت به بالا)، روش هایی مانند phpMyAdmin ممکن است با محدودیت های زمانی یا حجمی مواجه شوند. در این موارد، استفاده از ابزارهای خط فرمان مانند mysqldump برای MySQL/MariaDB و pg_dump برای PostgreSQL، یا ابزارهای مدیریت SQL Server مانند SSMS که از دستورات T-SQL استفاده می کنند، بسیار کارآمدتر هستند. این ابزارها امکان فشرده سازی خروجی را نیز فراهم می کنند که حجم فایل بکاپ را به شدت کاهش می دهد.