روغن سیلیکون: ویژگی ها، کاربردها، انواع و نکات ایمنی

روغن سیلیکون، یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی در صنایع مختلف است که به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی مانند پایداری حرارتی، خاصیت روان‌کنندگی بالا، مقاومت در برابر اکسیداسیون و ناسازگاری با آب، به‌طور گسترده در صنایع خودروسازی، پزشکی، آرایشی، تولید لاستیک، نساجی و حتی صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن بی‌رنگ، بی‌بو و غیرفرار که بر پایه پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان (PDMS) ساخته می‌شود، در گریدهای مختلفی به بازار عرضه می‌شود که دو نمونه پرکاربرد آن روغن سیلیکون 350 و روغن سیلیکون 1000 هستند.

روغن سیلیکون 350 با ویسکوزیته متوسط، انتخابی ایده‌آل برای کاربردهایی است که به روان‌کننده سبک و روان نیاز دارند؛ در حالی‌که روغن سیلیکون 1000 با ویسکوزیته بالاتر، در شرایطی که پایداری بیشتر و ضخامت فیلم روغن اهمیت دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روغن سیلیکون چیست؟

روغن سیلیکون که با نام عمومی پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان (PDMS) شناخته می‌شود، یکی از پرکاربردترین مواد در صنایع مختلف است. این ترکیب شیمیایی با پایه سیلیکون، به دلیل خواص منحصربه‌فرد فیزیکی و شیمیایی خود، در صنایع دارویی، آرایشی، غذایی، خودروسازی، الکترونیک و نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن سیلیکون بی‌رنگ، بی‌بو و غیرسمی است و مقاومت حرارتی و پایداری شیمیایی بسیار بالایی دارد.

ساختار شیمیایی روغن سیلیکون

روغن سیلیکون به‌طور کلی از زنجیره‌ای از اتم‌های سیلیکون و اکسیژن تشکیل شده است که به هر اتم سیلیکون، دو گروه متیل (–CH₃) متصل شده‌اند. این ساختار باعث ایجاد خواصی مانند ویسکوزیته ثابت، ثبات حرارتی، انعطاف‌پذیری در دماهای بالا و پایین، و مقاومت در برابر اکسایش می‌شود. فرمول عمومی آن به صورت (CH3)3SiO[(CH3)2SiO]nSi(CH3)3 است که در آن n نشان‌دهنده طول زنجیره پلیمر است.

انواع روغن سیلیکون

روغن سیلیکون با ویسکوزیته پایین (Low-viscosity)
این نوع بیشتر در صنایع آرایشی و دارویی به عنوان روان‌کننده، مرطوب‌کننده و حامل مواد فعال استفاده می‌شود.

روغن سیلیکون با ویسکوزیته متوسط
در صنایع تولید قالب، روان‌کننده‌ها و همچنین در محصولات بهداشتی مانند ضدتعریق‌ها به‌کار می‌رود.

روغن سیلیکون با ویسکوزیته بالا (High-viscosity)
در کاربردهایی مانند روغن فن‌کلاچ، سیال هیدرولیک، ضد کف، روغن تردمیل و روان‌کننده ماشین‌آلات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روغن سیلیکون 1000، 350، 200 و …
این اعداد نشان‌دهنده ویسکوزیته روغن (به cSt) هستند که بر اساس نیازهای صنعتی انتخاب می‌شوند.

ویژگی‌های منحصر به‌فرد روغن سیلیکون
مقاومت حرارتی بالا (از -50 تا +250 درجه سانتی‌گراد)

پایداری شیمیایی در برابر اکسیداسیون و واکنش‌های شیمیایی

غیرسمی و غیرقابل اشتعال

ضد الکتریسیته ساکن و ضدآب

سازگار با پوست و محیط زیست

مقاوم در برابر UV، هوا و رطوبت

خواص روان‌کاری عالی بدون ایجاد چسبندگی

کاربرد روغن سیلیکون چیست؟

روغن سیلیکون (Silicone Oil) یا پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان (PDMS) یکی از ترکیبات شیمیایی پرکاربرد است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در صنایع مختلف، نقشی اساسی دارد. این ماده با پایداری حرارتی بالا، مقاومت شیمیایی قابل توجه، خاصیت روان‌کنندگی فوق‌العاده و سازگاری با محیط‌های مختلف، طیف وسیعی از کاربردها را در حوزه‌های صنعتی، پزشکی، آرایشی، غذایی، خودروسازی و … به خود اختصاص داده است. در این مقاله به بررسی مفصل کاربردهای صنعتی و تجاری روغن سیلیکون می‌پردازیم.

1. صنایع آرایشی و بهداشتی

یکی از مهم‌ترین حوزه‌های کاربرد روغن سیلیکون، صنعت آرایشی و بهداشتی است. این روغن به عنوان یک ماده نرم‌کننده، مرطوب‌کننده و افزایش‌دهنده براقیت در محصولات مراقبت از پوست و مو استفاده می‌شود. به دلیل خاصیت ضد الکتریسیته ساکن، روغن سیلیکون به ویژه در محصولات مراقبت مو مانند نرم‌کننده‌ها و اسپری‌ها کاربرد دارد که باعث کاهش گره‌خوردگی و افزایش نرمی مو می‌شود. همچنین در کرم‌ها و لوسیون‌ها، این روغن با ایجاد لایه‌ای نرم و لطیف بر روی پوست، باعث حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی می‌شود.

علاوه بر این، روغن سیلیکون در محصولات آرایشی به عنوان ماده‌ای که به افزایش پخش‌پذیری و ماندگاری رنگ کمک می‌کند نیز کاربرد دارد و باعث می‌شود محصولات آرایشی جلوه‌ای طبیعی‌تر و براق‌تر داشته باشند.

2. صنایع دارویی

در صنعت داروسازی، روغن سیلیکون به عنوان حامل دارو و ماده کمکی در تهیه پمادها، کرم‌ها و ژل‌های پوستی کاربرد دارد. این روغن با کاهش اصطکاک، به تسهیل استفاده از وسایل پزشکی کمک می‌کند. به طور مثال، در تجهیزات پزشکی مانند کاتترها، سرنگ‌ها و سوزن‌ها، روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده عمل می‌کند و از آسیب بافتی جلوگیری می‌نماید.

روغن سیلیکون پزشکی با خلوص و گرید خاصی تولید می‌شود که باید کاملاً استریل و بدون آلودگی‌های فلزی باشد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن در چشم‌پزشکی است، جایی که در عمل‌های ویترکتومی به عنوان جایگزین مایع زجاجیه چشم استفاده می‌شود. این روغن به دلیل ویژگی‌های زیست‌سازگار، موجب بهبود فرآیند جراحی و تسریع روند بهبودی می‌شود.

3. صنایع غذایی

در صنایع غذایی، روغن سیلیکون با گرید خوراکی به عنوان ماده‌ای ضد کف در فرایندهای تولید استفاده می‌شود. در کارخانه‌های تولید مواد غذایی و نوشیدنی، ایجاد کف هنگام مخلوط کردن یا تخمیر می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند که روغن سیلیکون با خاصیت ضدکف بودن خود، به کنترل و حذف این کف‌ها کمک می‌کند.

همچنین این روغن به عنوان روان‌کننده سطوح تجهیزات صنعتی در خطوط تولید غذا کاربرد دارد و در قالب‌گیری محصولات پخته شده به عنوان عامل آزادکننده استفاده می‌شود تا مواد به سادگی از قالب جدا شوند بدون آنکه به سطح قالب آسیب برسد یا باقی‌مانده‌ای باقی بماند.

4. صنعت الکترونیک

یکی از کاربردهای مهم دیگر روغن سیلیکون، استفاده آن در صنعت الکترونیک به عنوان عایق الکتریکی، خنک‌کننده و پوشش محافظ است. روغن سیلیکون با خاصیت دی‌الکتریک بالا، به خوبی از قطعات حساس الکترونیکی و بردهای مدار چاپی محافظت می‌کند. همچنین به عنوان خنک‌کننده در دستگاه‌های الکترونیکی که گرمای زیادی تولید می‌کنند، استفاده می‌شود تا از افزایش دما و آسیب به تجهیزات جلوگیری کند.

پایداری شیمیایی و عدم رسانایی برق روغن سیلیکون، آن را به ماده‌ای ایده‌آل برای این کاربردها تبدیل کرده است.

5. خودروسازی و مکانیک

در صنعت خودروسازی، روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده و محافظ اجزای لاستیکی و پلاستیکی خودرو کاربرد دارد. یکی از موارد مهم، استفاده از روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده فن کلاچ است که باعث افزایش کارایی و طول عمر قطعات می‌شود. علاوه بر این، روغن سیلیکون نقش محافظت‌کننده در برابر ترک‌خوردگی، خشک شدن و پوسیدگی لاستیک‌ها و نوارهای درزگیر خودرو را ایفا می‌کند.

همچنین به دلیل خاصیت ضدیخ‌زدگی و مقاومت بالا در برابر تغییرات دمایی، این روغن در مکانیزم‌های حرارتی خودرو نیز کاربرد دارد و از یخ‌زدگی و آسیب دیدن قطعات جلوگیری می‌کند.

6. تولید پلیمر و پلاستیک

روغن سیلیکون در تولید پلیمرها و پلاستیک‌ها نقش مهمی دارد. این ماده به عنوان عامل کاهش چسبندگی قالب‌ها استفاده می‌شود که باعث می‌شود قطعات پلاستیکی با سهولت بیشتری از قالب جدا شوند. همچنین در بهبود خواص سطحی پلاستیک‌ها و کاهش اصطکاک میان قطعات کاربرد دارد.

این خاصیت روان‌کنندگی و کاهش چسبندگی، فرآیند تولید را بهبود می‌بخشد و باعث افزایش کیفیت محصول نهایی می‌شود.

7. روان‌کننده صنعتی

روغن سیلیکون به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در دستگاه‌های صنعتی حساس که به روغن‌های معدنی واکنش نشان می‌دهند، بسیار مفید است. این روغن به عنوان روان‌کننده در تجهیزات مختلفی مانند تردمیل‌ها، چرخ‌دنده‌ها، بلبرینگ‌ها، تجهیزات آزمایشگاهی و دستگاه‌های بسته‌بندی به کار می‌رود. به دلیل پایداری حرارتی و شیمیایی بالا، روغن سیلیکون در شرایط سخت کاری نیز عملکرد مطلوبی دارد و از سایش و خرابی تجهیزات جلوگیری می‌کند.

8. صنعت منسوجات

در صنعت نساجی، روغن سیلیکون به عنوان عامل نرم‌کننده و روان‌ساز الیاف به کار می‌رود. این روغن باعث کاهش اصطکاک بین الیاف و تجهیزات نساجی می‌شود و از آسیب دیدن الیاف جلوگیری می‌کند. همچنین به دلیل خاصیت آب‌گریزی، به عنوان ضدآب‌کننده در تولید پارچه‌های مقاوم در برابر رطوبت استفاده می‌شود.

خواص ضدکف (Anti-Foaming)

یکی از ویژگی‌های بارز روغن سیلیکون، خاصیت ضدکف بودن آن است. این خاصیت باعث می‌شود روغن سیلیکون در بسیاری از صنایع که تولید کف مشکل‌ساز است، مانند تولید مواد شوینده، تصفیه فاضلاب، رنگ و رزین و صنایع غذایی، به عنوان ماده کنترل و حذف کف استفاده شود. کاهش کف در این فرایندها باعث بهبود کیفیت محصول نهایی و افزایش کارایی دستگاه‌ها می‌شود.

روغن سیلیکون پزشکی (Medical Grade)

روغن سیلیکون پزشکی که دارای گرید خاص و استانداردهای بهداشتی است، در حوزه‌های پزشکی کاربرد فراوانی دارد. در عمل‌های جراحی چشم مانند ویترکتومی، این روغن به عنوان جایگزین مایع زجاجیه استفاده می‌شود. همچنین در تجهیزات پزشکی مانند سرنگ‌ها، کاتترها و وسایل جراحی برای کاهش اصطکاک و افزایش سهولت استفاده به کار می‌رود. ویژگی مهم این نوع روغن، استریل بودن، عدم وجود آلودگی‌های فلزی و سازگاری با بدن انسان است.

روغن سیلیکون در محصولات مراقبت از خودرو

یکی دیگر از کاربردهای محبوب روغن سیلیکون، استفاده در محصولات مراقبت از خودرو است. این روغن در اسپری‌ها و محلول‌های مخصوص داشبورد، صندلی‌های چرم، درزگیرها و نوارهای لاستیکی خودرو به کار می‌رود. روغن سیلیکون با ایجاد لایه‌ای محافظ، از ترک‌خوردگی، خشک شدن و پوسیدگی قطعات جلوگیری می‌کند و باعث حفظ زیبایی و دوام قطعات داخلی و خارجی خودرو می‌شود.

روغن سیلیکون برای تردمیل

در تجهیزات ورزشی مانند تردمیل، روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده تسمه تردمیل استفاده می‌شود. استفاده منظم از روغن سیلیکون مناسب باعث کاهش اصطکاک بین تسمه و تخته، کاهش صدای حرکت دستگاه و افزایش طول عمر قطعات می‌شود. انتخاب روغن سیلیکون با ویسکوزیته مناسب در این کاربرد اهمیت زیادی دارد تا عملکرد روان و بی‌صدا تضمین شود.

کاربرد روغن سیلیکون در هنر رزین و نقاشی آبستره

روغن سیلیکون یکی از ابزارهای محبوب و خلاقانه در هنر رزین و نقاشی آبستره است که برای ایجاد جلوه‌های بصری منحصربه‌فرد مانند سلول‌ها، موج‌ها و بافت‌های طبیعی به کار می‌رود. این روغن با ایجاد واکنش و حرکت در رنگ‌ها و رزین، امکان خلق آثار هنری جذاب، پویا و غیرقابل پیش‌بینی را فراهم می‌کند.

کاربردهای اصلی روغن سیلیکون در رزین:
ایجاد سلول و بافت:
روغن سیلیکون در ترکیب با رزین و رنگ، به شکل‌گیری سلول‌های دایره‌ای و الگوهای خاص کمک می‌کند که ظاهری زنده و سه‌بعدی به اثر هنری می‌بخشند.

خلق جلوه‌های موج‌دار:
با افزودن مقدار کنترل‌شده‌ای از روغن سیلیکون، می‌توان موج‌هایی شبیه به امواج دریا یا حرکت مایع را در سطح رزین ایجاد کرد.

روان‌سازی و پخش بهتر رنگ:
روغن سیلیکون با کاهش کشش سطحی، به رنگ‌ها اجازه می‌دهد تا بهتر در رزین حرکت کرده و به نرمی با یکدیگر ترکیب شوند.

کاهش حباب‌ها و افزایش زمان کار:
این روغن با کمک به خارج شدن حباب‌های هوا و افزایش مدت زمان باز (زمان کار)، امکان اصلاح و اجرای دقیق‌تر طرح را فراهم می‌کند.

نکات مهم در استفاده:
از روغن سیلیکون با ویسکوزیته مناسب (رقیق یا غلیظ) استفاده کنید.

مقدار روغن باید کم و کنترل‌شده باشد تا از اثرات ناخواسته جلوگیری شود.

پیش از اجرای نهایی، تست آزمایشی روی یک سطح کوچک انجام دهید.

در مجموع، استفاده صحیح از روغن سیلیکون در هنر رزین، می‌تواند نتایج خیره‌کننده و جلوه‌های بصری بی‌نظیری به همراه داشته باشد

ایمنی و زیست‌سازگاری

روغن‌های سیلیکون به دلیل پایداری شیمیایی بالا، خاصیت غیرواکنش‌پذیری و سمیت پایین، به‌طور کلی ایمن تلقی می‌شوند. این ترکیبات معمولاً غیرسمی، بی‌بو و بی‌رنگ هستند و در بسیاری از کاربردهای صنعتی، پزشکی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، رعایت برخی نکات ایمنی هنگام کار با این مواد ضروری است.

از تماس مستقیم روغن سیلیکون با چشم باید پرهیز شود، زیرا می‌تواند باعث تحریک موقت شود. در صورت ورود اتفاقی به دهان یا بلع، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌شود، به‌ویژه اگر روغن مورد استفاده گرید صنعتی باشد. همچنین، استفاده از روغن سیلیکون با گرید دارویی یا خوراکی باید صرفاً در مصارف تعیین‌شده انجام شود و نباید با سایر گریدها اشتباه گرفته شود.

برای حفظ ایمنی، روغن باید در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارتی نگهداری شود. این اقدام مانع از تجزیه یا تغییر خواص فیزیکی ماده در طول زمان می‌شود

نحوه نگهداری روغن سیلیکون

نحوه نگهداری روغن سیلیکون اهمیت زیادی در حفظ کیفیت و خواص این ماده دارد. دمای مطلوب نگهداری بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است تا از تغییرات شیمیایی و فیزیکی جلوگیری شود. روغن سیلیکون باید در ظروف مناسب مانند بطری‌های پلی‌اتیلن یا گالن‌های پلی‌پروپیلن نگهداری شود تا واکنش با محیط کاهش یابد. همچنین باید دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت بالا قرار گیرد تا از اکسیداسیون و خرابی جلوگیری شود. تاریخ مصرف روغن سیلیکون بسته به گرید و نوع آن معمولاً بین ۲ تا ۵ سال است. برندهای معروف این محصول شامل داو کمیکال (Dow Chemical)، Wacker، Momentive و Shin-Etsu هستند که کیفیت و خلوص بالایی ارائه می‌دهند.

Dow Corning (USA)

Wacker (Germany)

Shin-Etsu (Japan)

Momentive (USA)

Merck (Germany)

سودا شیمی (ایران) – عرضه‌کننده روغن سیلیکون 350 و روغن سیلیکون 1000

جمع‌بندی

روغن سیلیکون به دلیل خواص منحصربه‌فرد مانند پایداری حرارتی، روان‌کنندگی بالا، سازگاری با پوست و مقاومت شیمیایی، جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده است. با انتخاب گرید مناسب و رعایت نکات ایمنی، می‌توان از این ماده ارزشمند در کاربردهای بسیار متنوع استفاده کرد.

اگر قصد خرید روغن سیلیکون در گریدهای مختلف صنعتی، دارویی، خوراکی یا آرایشی را دارید، شرکت سودا شیمی به عنوان تأمین‌کننده معتبر، این محصول را با کیفیت تضمینی و قیمت مناسب ارائه می‌دهد. برای استعلام قیمت و دریافت مشاوره، با شماره‌ زیر تماس بگیرید:

02155434698