غار آسمانی وایتومو

تصور کنید در دل تاریکی مطلق نه در آسمان شب بلکه در اعماق زمین میلیون ها نقطه نورانی آبی و سبز چشمک می زنند و منظره ای خیره کننده شبیه به کهکشانی پنهان را پیش چشمان شما پدیدار می کنند. این صحنه شگفت انگیز نه یک رؤیا بلکه واقعیتی است که در غارهای کرم شب تاب وایتومو در کشور نیوزیلند انتظار بازدیدکنندگان را می کشد. این مجموعه غارهای آهکی که در جزیره شمالی نیوزیلند واقع شده اند زیستگاه گونه منحصربه فردی از کرم های شب تاب هستند که با نورافشانی خود سقف و دیواره های غار را به بوم نقاشی از ستارگان زنده تبدیل کرده اند. برای بسیاری از علاقه مندان به طبیعت غارنوردی و پدیده های نادر زمین شناسی و زیست شناسی غارهای وایتومو مقصدی رؤیایی محسوب می شود. اما این غارها دقیقاً کجا قرار دارند؟ چگونه می توان به آن ها دسترسی پیدا کرد؟ چه شگفتی های دیگری علاوه بر کرم های شب تاب در دل این سازندهای کهن زمین شناسی نهفته است؟ و تجربه سفر به این دنیای زیرزمینی چگونه است؟ این مقاله به شما کمک می کند تا با تمام ابعاد این جاذبه طبیعی بی نظیر آشنا شوید و برای سفری فراموش نشدنی به اعماق زمین و دیدار با ستارگان پنهان وایتومو آماده شوید.

غارهای کرم شب تاب وایتومو مجموعه ای از سازندهای آهکی زیرزمینی هستند که در منطقه کینگ کانتری در جزیره شمالی نیوزیلند واقع شده اند. این غارها به دلیل وجود کلونی های وسیعی از گونه خاصی از کرم های شب تاب بومی نیوزیلند به نام آراکنوکامپا لومینوزا (Arachnocampa luminosa) شهرت جهانی دارند. نام «وایتومو» از زبان مائوری گرفته شده و ترکیبی از دو کلمه «وای» به معنی آب و «تومو» به معنی سوراخ یا شکاف است که به رودخانه زیرزمینی جاری در این غارها اشاره دارد. این مجموعه شامل چندین غار از جمله غار اصلی کرم شب تاب غار رواکوری غار لاکی استرایک و غار توموتومو است که هر یک ویژگی ها و جاذبه های خاص خود را دارند اما غار کرم شب تاب به خاطر نمایش خیره کننده نورافشانی کرم ها مشهورترین آن هاست. بازدید از این غارها تجربه ای منحصربه فرد از غرق شدن در تاریکی غار و تماشای هزاران نقطه نورانی کوچک است که سقفی آسمان مانند را در دنیای زیرین خلق کرده اند.

یکی از جذاب ترین و به یادماندنی ترین بخش های بازدید از غارهای وایتومو تماشای منظره ای است که به «آسمان زیرزمینی» یا «ستاره های پنهان» شهرت یافته است. این پدیده توسط هزاران کرم شب تابی ایجاد می شود که به سقف و دیواره های غار چسبیده اند و با نورافشانی بدن خود نقاط درخشان آبی و سبز رنگی را در تاریکی مطلق غار پدید می آورند. سوار شدن بر قایق در رودخانه آرام زیرزمینی غار به بازدیدکنندگان این امکان را می دهد که در سکوت و تاریکی محض زیر این سقف نورانی حرکت کنند. این تجربه حسی شبیه به تماشای آسمان پرستاره در شب اما در محیطی کاملاً متفاوت و باورنکردنی را ایجاد می کند. نور ملایم کرم ها در آب رودخانه نیز منعکس شده و زیبایی این منظره را دوچندان می کند. این نمایش طبیعی نور و تاریکی یکی از اصلی ترین دلایل جذب گردشگران از سراسر جهان به غارهای وایتومو است و تجربه ای است که کمتر کسی فرصت تکرار آن را در جای دیگری از دنیا پیدا می کند.

تاریخچه غارهای وایتومو ریشه در دانش و فرهنگ مردم بومی مائوری دارد. آن ها قرن ها پیش از ورود اروپایی ها از وجود این غارها و پدیده کرم های شب تاب آگاه بودند و از آن ها با احترام یاد می کردند. کشف این غارها برای جهان غرب به سال ۱۸۸۷ بازمی گردد زمانی که رئیس قبیله محلی مائوری تانه تینوراو همراه با فرد میس یک نقشه بردار انگلیسی با قایق وارد غار شدند. آن ها با استفاده از نور شمع در رودخانه زیرزمینی حرکت کردند و با منظره شگفت انگیز کرم های شب تاب در سقف غار مواجه شدند. این کشف توجه گسترده ای را به این منطقه جلب کرد و به زودی غارها به روی بازدیدکنندگان باز شدند. در ابتدا تانه تینوراو و همسرش هوتی راهنمایی بازدیدکنندگان را بر عهده داشتند. با افزایش تعداد بازدیدکنندگان و نگرانی ها در مورد حفاظت از غار دولت نیوزیلند در اوایل قرن بیستم مدیریت غارها را بر عهده گرفت و زیرساخت هایی مانند هتل وایتومو را برای تسهیل گردشگری فراهم کرد. در سال ۱۹۸۹ زمین و مدیریت غارها به نوادگان تانه تینوراو و قبیله محلی بازگردانده شد و اکنون آن ها با همکاری متخصصان مسئولیت حفاظت و مدیریت این میراث طبیعی ارزشمند را بر عهده دارند.

غارهای کرم شب تاب وایتومو بخشی از یک سیستم کارستی وسیع هستند که حاصل میلیون ها سال فعالیت های زمین شناسی است. شکل گیری این غارهای آهکی به حدود ۳۰ میلیون سال پیش برمی گردد زمانی که منطقه وایتومو در زیر اقیانوس قرار داشت. در آن دوره اسکلت موجودات دریایی مانند مرجان ها صدف ها و ماهی ها در بستر دریا انباشته شده و تحت فشار به سنگ آهک تبدیل شدند. با گذشت زمان و حرکت صفحات تکتونیکی زمین این لایه های سنگ آهک از زیر آب بالا آمده و در معرض هوا قرار گرفتند. آب های باران که حاوی اسید کربنیک ضعیفی هستند به تدریج در شکاف ها و درزهای سنگ آهک نفوذ کرده و باعث حل شدن آن شدند. این فرآیند انحلال آهسته حفره ها و تونل های زیرزمینی وسیعی را در طول میلیون ها سال ایجاد کرد که امروزه به شکل غارها می بینیم. علاوه بر این چکیدن آب از سقف غارها و تبخیر آن باعث رسوب مواد معدنی به ویژه کلسیت شده و سازندهای آهکی زیبایی مانند استالاکتیت ها (آویزان از سقف) استالاگمیت ها (رشد کرده از کف) و ستون ها (اتصال استالاکتیت و استالاگمیت) را پدید آورده است. این سازندها با سرعت بسیار کندی رشد می کنند؛ به طور متوسط استالاکتیت ها ممکن است صدها سال طول بکشد تا تنها یک سانتی متر رشد کنند.

زیست شناسی غارهای وایتومو فراتر از تنها کرم های شب تاب است اما بدون شک این موجودات کوچک ستاره های اصلی اکوسیستم غار محسوب می شوند. گونه اصلی کرم شب تاب ساکن این غارها آراکنوکامپا لومینوزا نام دارد که یک نوع پشه قارچ خوار بومی نیوزیلند است. این موجودات در مرحله لاروی (کرمینه) توانایی نورافشانی دارند. آن ها با آویزان کردن رشته های چسبناک از سقف غار حشرات کوچک پرنده را که جذب نورشان می شوند به دام می اندازند. نور تولید شده توسط کرم ها حاصل یک واکنش شیمیایی به نام زیست تابی (Bioluminescence) است که شامل ترکیب ماده ای به نام لوسیفرین با اکسیژن در حضور آنزیم لوسیفراز است. شدت نور تولیدی می تواند تحت تأثیر عواملی مانند گرسنگی کرم و کیفیت هوا در غار تغییر کند. چرخه زندگی این موجودات شامل مراحل تخم لارو شفیره و حشره بالغ است. حشرات بالغ عمر کوتاهی دارند و هدف اصلی آن ها جفت گیری و تولیدمثل است. علاوه بر کرم های شب تاب غارها میزبان موجودات دیگری مانند عنکبوت های غار جیرجیرک های غول پیکر و حتی مارماهی های باله بلند نیوزیلند در رودخانه های زیرزمینی هستند. دیواره غارها نیز پوشیده از انواع قارچ ها است که بخشی از زنجیره غذایی را تشکیل می دهند.

حفظ تعادل اکوسیستم حساس غارهای وایتومو به ویژه کلونی کرم های شب تاب نیازمند نظارت دقیق و مستمر است. گروهی از متخصصان و دانشمندان به طور پیوسته شرایط محیطی درون غار را رصد می کنند. این نظارت شامل اندازه گیری پارامترهایی حیاتی مانند سطح دی اکسید کربن (CO2) دما رطوبت و جریان هوا است. دی اکسید کربن تولید شده توسط بازدیدکنندگان و فرآیندهای طبیعی غار می تواند برای کرم های شب تاب مضر باشد و نورافشانی آن ها را کاهش دهد. دمای پایدار و رطوبت بالا برای بقای کرم ها و رشته های چسبناک آن ها ضروری است. داده های جمع آوری شده از حسگرهای خودکار به مدیران غار کمک می کند تا الگوهای بازدید را تنظیم کرده و در صورت لزوم سیستم تهویه غار را برای حفظ کیفیت مطلوب هوا تغییر دهند. تعداد بازدیدکنندگان مجاز در هر روز و مدت زمان حضور آن ها در بخش های حساس غار نیز بر اساس این داده ها تعیین می شود. این اقدامات حفاظتی تضمین می کند که این پدیده طبیعی شگفت انگیز برای نسل های آینده نیز قابل مشاهده و لذت بردن باشد و اکوسیستم منحصربه فرد غار دست نخورده باقی بماند.

غارهای کرم شب تاب وایتومو در منطقه کینگ کانتری در جزیره شمالی نیوزیلند واقع شده اند. این منطقه به خاطر چشم اندازهای روستایی زیبا و فعالیت های ماجراجویانه زیرزمینی شهرت دارد. غارها در نزدیکی شهر کوچک وایتومو کیوز (Waitomo Caves) قرار دارند که خود بخشی از منطقه بزرگ تر اوتوروهانگا (Otorohanga) محسوب می شود. این منطقه حدود ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهر ته کویتی (Te Kuiti) واقع شده است. دسترسی به غارهای وایتومو نسبتاً آسان است و از شهرهای بزرگ نیوزیلند با ماشین امکان پذیر است. فاصله تقریبی غارها از اوکلند (بزرگترین شهر نیوزیلند) حدود دو ساعت رانندگی به سمت جنوب است. از همیلتون بزرگترین شهر نزدیک حدود یک ساعت رانندگی به سمت جنوب طول می کشد. اگر از شهر روتروا که به خاطر فعالیت های زمین گرمایی اش معروف است سفر می کنید باید حدود دو ساعت به سمت غرب رانندگی کنید تا به وایتومو برسید. جاده های منتهی به منطقه وایتومو به خوبی نگهداری شده اند و تابلوهای راهنما مسیر را به وضوح نشان می دهند. آدرس دقیق مجموعه غارهای وایتومو گلوورم اغلب به عنوان Waitomo Caves Road, Waitomo Caves, Otorohanga 3977, New Zealand ذکر می شود که یک نقطه مرجع اصلی برای سیستم ناوبری و نقشه هاست.

بازدید از غار کرم شب تاب وایتومو تجربه ای ساختاریافته و هدایت شده است تا هم ایمنی بازدیدکنندگان تضمین شود و هم کمترین آسیب به محیط حساس غار وارد آید. تورهای استاندارد غار وایتومو گلوورم معمولاً شامل دو بخش اصلی است: یک بخش پیاده روی و یک بخش قایق سواری. در بخش پیاده روی راهنمایان محلی (که بسیاری از آن ها از نوادگان مائوری های بومی منطقه هستند) شما را در بخش های بالایی غار همراهی کرده و اطلاعاتی در مورد تاریخچه زمین شناسی و زیست شناسی غار ارائه می دهند. در این قسمت می توانید سازندهای آهکی دیدنی مانند استالاکتیت ها و استالاگمیت ها را مشاهده کنید. سپس بازدیدکنندگان سوار بر قایق های پارویی بدون موتور می شوند تا در سکوت در رودخانه زیرزمینی حرکت کنند. این بخش قایق سواری اوج تجربه بازدید است جایی که چراغ ها خاموش می شوند و تنها نور ساطع شده از هزاران کرم شب تاب در سقف غار منظره ای جادویی و شبیه به آسمان پرستاره را خلق می کند. راهنمایان در طول تور اطلاعات ارزشمندی ارائه می دهند و به سوالات پاسخ می دهند. انواع دیگری از تورها نیز در مجموعه وایتومو ارائه می شود که شامل غارهای دیگر مانند رواکوری و توموتومو یا فعالیت های ماجراجویانه تر مانند تیوب سواری در غار (Black Water Rafting) است اما تور کلاسیک کرم شب تاب معمولاً اولین انتخاب بیشتر بازدیدکنندگان است.

برای بازدیدکنندگانی که قصد دارند بیش از چند ساعت در منطقه وایتومو بمانند و از جاذبه های اطراف نیز دیدن کنند گزینه های متنوعی برای اقامت وجود دارد. نزدیک ترین محل های اقامت در خود روستای کوچک وایتومو کیوز قرار دارند که شامل هتل ها متل ها و اقامتگاه های بوم گردی است. این گزینه ها معمولاً در فاصله بسیار نزدیکی از مرکز بازدیدکنندگان غار قرار دارند و دسترسی پیاده یا با فاصله کوتاه رانندگی به ورودی غارها را فراهم می کنند. همچنین در اطراف منطقه وایتومو اقامتگاه های مزرعه ای (Farmstay) و کلبه های روستایی نیز یافت می شوند که تجربه ای متفاوت و نزدیک تر به طبیعت نیوزیلند ارائه می دهند. برای کسانی که به دنبال گزینه های بیشتر یا قیمت های متنوع تر هستند شهرهای نزدیک مانند اوتوروهانگا (Otorohanga) و ته کویتی (Te Kuiti) نیز انتخاب های مناسبی برای اقامت ارائه می دهند. این شهرها در فاصله ۱۵ تا ۳۰ دقیقه ای رانندگی از غارها قرار دارند و شامل هتل های بزرگتر متل ها هاستل ها و کمپینگ ها می شوند. انتخاب محل اقامت به بودجه سبک سفر و اولویت های شما بستگی دارد اما اقامت در نزدیکی منطقه وایتومو به شما امکان می دهد تا از زمان خود برای کشف زیبایی های طبیعی و فعالیت های ماجراجویانه این منطقه حداکثر استفاده را ببرید.

سفر به غارهای کرم شب تاب وایتومو یکی از آن تجربیاتی است که تا مدت ها در ذهن باقی می ماند. از لحظه ورود به مرکز بازدیدکنندگان مدرن حس انتظار و هیجان برای ورود به دنیای زیرزمینی آغاز می شود. راهنمای تور با انرژی و دانش خود اطلاعات جالبی در مورد تاریخچه و نحوه شکل گیری غارها ارائه می دهد. قدم زدن در بخش های اولیه غار و دیدن سازندهای آهکی عظیم عظمت و قدمت این مکان را یادآوری می کند. اما نقطه اوج این سفر بدون شک بخش قایق سواری است. سوار شدن بر قایق در تاریکی مطلق و حرکت آرام روی آب در حالی که تنها منبع نور کرم های شب تاب در سقف غار هستند تجربه ای بی نظیر است. هزاران نقطه نورانی آبی و سبز مانند ستاره های یک کهکشان نزدیک و قابل لمس بالای سر شما می درخشند. سکوت حاکم بر محیط تنها با صدای ملایم چکیدن آب و حرکت قایق شکسته می شود و این آرامش همراه با منظره مسحورکننده حسی از شگفتی و آرامش عمیق را القا می کند. نمی توان عکس گرفت و همین باعث می شود تمام حواس به درک و جذب این زیبایی طبیعی معطوف شود. این تجربه یادآوری قدرتمندی از شگفتی های پنهان در طبیعت و اهمیت حفاظت از این اکوسیستم های شکننده است.

غار کرم های شب تاب وایتومو کجاست؟

این غارها در منطقه کینگ کانتری در جزیره شمالی نیوزیلند نزدیک روستای وایتومو کیوز و حدود دو ساعت رانندگی از اوکلند قرار دارند.

چگونه به غار وایتومو برویم؟

بهترین راه دسترسی با ماشین است. غارها در فاصله نزدیکی از بزرگراه های اصلی قرار دارند و با تابلوهای راهنما مشخص شده اند. تورهای اتوبوسی نیز از شهرهای بزرگ در دسترس هستند.

هزینه بازدید از غار وایتومو چقدر است؟

هزینه بازدید بسته به نوع تور و شرکت ارائه دهنده متغیر است. برای اطلاعات دقیق و به روز توصیه می شود وب سایت رسمی غارهای وایتومو را بررسی کنید.

مدت زمان تور غار وایتومو چقدر است؟

تور استاندارد غار کرم شب تاب وایتومو معمولاً حدود ۴۵ دقیقه طول می کشد که شامل بخش پیاده روی و قایق سواری است.

آیا عکاسی در غار وایتومو مجاز است؟

خیر عکاسی و فیلم برداری در داخل غار کرم شب تاب برای حفاظت از محیط و جلوگیری از ایجاد مزاحمت برای کرم ها و بازدیدکنندگان ممنوع است.