دُر یتیم خلیج فارس در صدف فراموشی/ صید مروارید احیا شود – خبرگزاری ووکس | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری ووکس، گروه استان ها – حامد عرب زاده: صید مروارید از مشاغل مهم و بسیار قدیمی در جزیره خارگ است و در طول تاریخ، همواره بخشی از معیشت مردم این جزیره، از راه صید و فروش مروارید تامین می شد.

وضعیت جغرافیایی خاص خارگ موجب می شد که صیادان و تاجران مروارید، برای صرفه جویی در وقت و هزینه خود، در هر جایی به غواصی نپردازند و بیشتر در جزیره خارگ بیشتر مشغول باشند که به وجود مروارید یا کثرت آن مشهور بود.

این محل های غوص مروارید در اطراف جزیره را «مغاص» یا «مغاص اللولو» می نامیدند. از جمله معروف ترین مغاص های بین آب های پیرامونی جزایر خارگ و خارگو است.

مروارید خارگ مشتریان جهانی دارد

بخشدار ویژه خارگ در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار داشت: نشان دادن سبک زندگی خارگیان قدیم بسیار مهم است تا مشقت هایی که با آن دست و پنجه نرم کردند را درک کنیم و بدانیم آنها چه روزگار سختی را پشت سر گذاشته اند.

محمدرضا دشتی زاده افزود: صید مروارید از جمله میراث قدیمی و ارزشمند جزایر خارگ و خارگو است که از دیرباز در خلیج فارس، صید و به اقصی نقاط جهان صادر می شد.

وی ادامه داد: مرغوبیت مروارید خارگ موجب شد مشتریان زیادی در دنیا خواستار آن باشند.

بخشدار ویژه خارگ تصریح کرد: خارگی ها به مروارید بسیار وابسته اند و تاریخ و سنت دیرینه ای در پس این صنعت در این جزیره وجود دارد.

دشتی زاده گفت: پژوهش های لازم در خصوص احیای این صنعت با پرورش مرواریدهای طبیعی توسط متولیان امر یک ضرورت است.

تاریخچه صید مروارید در خارگ

حسین سفیدی زاده از آخرین ناخداهای صید مروارید خارگ در خاطرات خود می گوید: آن روزها ساعت ها روی آب غوص می کردیم (غوطه ور می شدیم) برای صید مروارید، پدرم هم جاشو بود و وقتی مروارید صید می کردیم، از کشورهای عربی می آمدند و از ما می خریدند.

وی اضافه کرد: ساعت ها راه برای خرما تا بصره طی می کردیم، لنج ها زیادتر بودند و ما با لنج حاج عبدالحسین ملاح زاده تا کشورهای هم جوار مثل عراق، بحرین، امارات، قطر و سوریه می رفتیم، کاسبی ما همه از دریا بود. ما در دریا بزرگ شدیم و همانجا پیر شدیم.

سفیدی زاده بیان کرد: جای ما در جزیره خارگو بود، 12 کپر آنجا زده بودیم و آب شیرین از خارگ به آنجا می بردیم و البته خودش هم آب داشت، اما برای خوردن خوب نبود و فقط برای دست شستن و مصارف دیگر استفاده می شد.

وی گفت: صیادان بیشتر بودند و تعدادشان خیلی زیاد بود، بیش از 100 لنج آن موقع برای صید مروارید می آمدند که بیشتر از کشورهای بحرین و کویت بودند و مرواریدها را از ما می خریدند، میرزا حاجی بحرینی یکی از صیادان قدیمی خارگ بود که اکثراً با او بودیم.

نحوه صید مروارید

علی جوکار از فعالان حوزه تاریخ جزیره خارگ نیز در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار داشت: مروارید، جمان، در، در یتیم، گوهر، لولو آنچه سال ها به عنوان تجارتی گرانبها در خارگ دنبال می شد و در این حیطه مردان قدیم خارگی فعالیت و امرار معاش می کردند و تجار را از آن سوی آب ها به جزیره خارگ می کشاند.

وی افزود: شهرت جزیره خارگ از نظر صید مروارید در قرن هشتم به حدی است که اصطخری معتقد است که به جز دریای پارس، هیچ جای دیگری را در جهان معدن مروارید لقب نداده اند.

جوکار در ادامه تصریح کرد: تا همین اواخر بازماندگان نسل غواصان مروارید در جزیره خارگ مرحوم درویشی و مرحوم احمد چنان در قید حیات بودند غواصانی که با حبس نفس توانایی چندین دقیقه زیر آب بودن و جمع آوری مُهار (صدف های حامل مروارید) را داشتند.

وی گفت: بعد از ساعت ها غوص و جمع آوری صدف غواصان و ملوانان در عرشه لنج بادبانی (شراع) دور هم جمع شده و با زمزمه های اشعار محلی و گاهاً نیمه خوانی یکایک صدف ها رو به امید یافتن مروارید باز می کردند.

وی خاطر نشان کرد: مرواریدهای به دست آمده برای فروش در پایان فصل صید و مراجعه تجار آماده عرضه می شد که بسته به اندازه و درشتی قیمت می گرفت و در کنار صیادی و البته باغبانی در خارگ قدیم منشا کسب درآمد بود.

در قرن چهارم، از جزیره خارگ به عنوان محلی برای صید مروارید یاد می شود. هرچند، مقدار مروارید صیدشده در این جزیره ناچیز بود؛ ولی گاهی مرواریدهای کمیاب و گرانبهایی در آنجا یافت می شد.

همچنین معروف بود که مروارید مشهور به «در یتیم» از آنجا به دست می آید؛ شهرت خارگ به عنوان صیدگاه مروارید در قرن هشتم نیز ادامه داشت.

صید مروارید به فراموشی سپرده شد

اصغر صالحی از بومیان قدیمی جزیره خارگ در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار داشت: جزیره خارگ حالا چند سالی است که دیگر از میان القاب پر طمطراق خود تنها به خاطرات گذشته خود بسنده کرده و دیگر کسی از مرواریدهای آن خبر ندارد.

وی افزود: در روزگاران گذشته نه چندان دور مرغوب ترین مروارید جهان از اطراف جزایر خارگ و خارگو صید می شد و این نشان از علاقه مشکل پسندان عاشق مروارید داشت. از انواع مرواریدهای جزیره خارگ می توان به مرواریدی که گلوه، به له و مروارید ناعم، ناعمه (خرده مروارید) و بالاخره حصباء اشاره کرد.

صالحی تصریح کرد: ارزش بالای اقتصادی، اشتغال زایی و کاربرد این دردانه خلیج فارس در جواهرسازی و صنایع دستی دریایی، از مهمترین دلایل صید مروارید بوده است.

مروارید صیدشده از جزیره خارگ، همواره از جمله کالاهای تجاری ارزشمند ایران بود که از قدیم الایام به نقاط گوناگون صادر می شد. بر اساس کتابی که درباره جغرافیای دریایی بازرگانی شرق به غرب در حوالی سده اول میلادی تالیف شده است، مروارید یکی از اقلام صادراتی جزیره خارگ محسوب می شد. این کار در قرن های بعد نیز استمرار داشت.

صید مروارید هم مثل خیلی از کارهای سنتی دیگر، دوره اش در خارگ تمام شده و حالا فقط یادش باقی مانده و خاطراتی که سینه به سینه نقل می شود و هر روز هم بیشتر رو به فراموشی می رود، تا چند نسل آینده، شاید مروارید هم به افسانه ها بپیوندد و دیگر کسی باور نکند که این منطقه روزی منبع صید مروارید منطقه بوده و هر روز عده زیادی، ساعت ها وقت خود را برای صید مروارید می گذاشتند.