تا قبل از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین و جنگ های قبل از آن ( به خصوص جنگ دوم قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان در سال 2020 ) و حتی ماه های اولیه جنگ میان روسیه واوکراین ، پهپادهای مانند بیرقدار ساخت ترکیه به خوبی در میدان جنگ اثرگذاری خود را نشان داده بودند ولی پهپادها ( drone ) معمولا هم قیمت نسبتا بالایی داشتند ( بیرقدار مثلا تا 5 میلیون دلار قیمت دارد ) و هم احتیاج به یک تیم کامل هدایت زمینی دارند.
در میانه جنگ روسیه واوکراین دو نوع سلاح دیگر اثرگذاری خود را نشان داده اند؛ یکی مهمات پرسه زن ( suicide drone) یا ( kamikaze drone ) که به نوعی پهپادهای انتحاری بوده که با انتخاب هدف خود به صورتی انتحاری آن را نابود می کردند و دیگری ریزپرنده ها که بیشتر از نوع چهارپره یا کوادکوپتر بودند ( quadcopter ).
ابتدا طرف روسی به شکل گسترده از مهمات پرسه زن خود به اسم لنست و گل شمعدانی ( که از پهپادهای انتخاری شاهد 136 ایرانی کپی برداری شده بود) استفاده می کرد و بسیاری از سامانه های توپخانه ی خودکششی غربی که بهاوکراین اهدا شده بود را منهدم کردند، طرف اوکراینی نیز مهمات پرسه زن آمریکایی نظیر سوییچ بلید را به نظر در اختیار داشت و از آن بر ضد اهداف روسی استفاده می کرد ولی با ورود گسترده ریزپرنده ها شکل میدان نبرد تغییر اساسی یافت.
البته ریز پرنده ها ( micro air vehicle ) خیلی هم کوچک و (ریز ) نیستند و بعضی از اقسام آن حتی توانایی حمل انسان نیز دارند و شاید نیازمند یک تغییر نام در زبان فارسی باشند.
اگر پهپادهای انتحاری و مهمات پرسه زن قیمتی بین ده هزار دلار تا پنجاه هزار دلار داشتند و فرایند تولید آنها هم کمی طولانی بود ولی ریز پرنده ها با قیمتی زیر هزار دلار در انواع مختلف تجاری و نظامی در بازار وجود داشت و سریعا به یک سر جنگی مجهز شده و به صورت انتحاری یا پرتاب بمب های کوچک به اهداف انسانی و سخت افزاری حمله می کردند و تنها نیازمند یک کاربر زمینی با آموزش اندک بود.
بسیاری تانک های روسی ، سامانه های پدافند های هوایی و نیروی های نظامی پیاده روسی توسط این سلاح های ارزان قیمت ولی به شدت تاثیر گذار مورد هدف قرار گرفت و به نوعی ورود ریز پرنده ها شکل میدان نبرد را تغییر داد.
اکنون صحبت خطر جدی ریز پرنده ها برای بالگردهای تهاجمی و ترابری است و کشورها را با توجه به تجربه جنگ روسیه و اوکراین به این فکر انداخته است که در تجهیز ناوگان بالگردی خود تجدید نظر کنند، تانک ها نیز در میدان نبرد روسیه واوکراین به شکل جدیدی درآمده اند و قفس های توری به دور آنها کشیده شده است و هر دو کشور به دنبال تفنگ های رادیویی و سامانه های پدافندی هستند که بتوانند این ریزپرنده ها از مسیر خود منحرف کنند و یا از حضور آنها زودتر با خبر گردند.
در سال 2023 حدود یک میلیون ریز پرنده توسط روسیه واوکراین در میدان جنگ استفاده شده است که بالای 80 درصد آن ساخت چین بوده است که چین در این زمینه به هر دو طرف جنگ نیز کوادها یا ریز پرنده های خودرا فروخته است ( طرفاوکراینی با واسطه و بدون واسطه مقادیر بی شماری کواد از چین خریداری کرده است ) و به نظر در آینده نزدیک سلاح کاربردی در میادین نبرد از همین اقسام ریزپرنده باشد.
کشورهای ناظر جنگ اوکراین با رصد کردن این جنگ هم اکنون به خوبی دریافته اند که با توجه به تاثیرگذاری ریزپرنده ها چه به لحاظ تولید موثرتر این سلاح ها و هم به زمینه سامانه پدافندی ضد آن به تحقیق و توسعه بیشتر بپردازند و البته کشور ما نیز در این زمینه جز کشورهای پیشرو می باشد که توانسته به پیشرفت های خوبی دست یابد.
*دکترای روابط بین الملل ، مدرس دانشگاه و مدیر گروه مطالعات کشمکش و همکاری در خاورمیانه در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه
311311
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "جنگ در دنیای مدن؛ جنگ ریزپرنده ها/ با نگاهی به جنگ روسیه و اوکراین" هستید؟ با کلیک بر روی عمومی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "جنگ در دنیای مدن؛ جنگ ریزپرنده ها/ با نگاهی به جنگ روسیه و اوکراین"، کلیک کنید.