خیام نیشابوری؛ ریاضیدانی شاعر و عارف – خبرگزاری ووکس | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری ووکس، گروه استان ها: در آسمان پر ستاره تاریخ تمدن و اندیشه ایران، حکیم خیام نیشابوری نامی آشنا برای عموم ایرانیان و هفت اقلیم جهان است و اگر نگوییم خیام جهانی ترین شناسنامه ما ایرانیان است، دست کم یکی از نمادهای هویت بخش و معرف فرهنگ و اندیشه ایرانی در سراسر گیتی است.

او که در شهر دانشمند پرور نیشابور پا به عرصه وجود گذاشت، با استفاده از فضای مساعد و مستعد علمی و فرهنگی آن دیار، بالیدن گرفت و فرصت کم نظیری یافت تا به اعماق فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی راه پیدا کند و در عرصه دانش به جایگاهی رفیع دست یابد.

خیام نیشابوری بزرگترین ریاضیدان عصر خود بوده، او روشی برای حل معادله درجه 3 ارایه داده که هنوز هم بهترین است. اصل پنجم اقلیدس (اصل خطوط موازی) را اثبات کرده، قواعدی برای بسط 2 جمله ای (a+b) ارایه کرده، مثلث جبری ارایه داده که امروز به نام مثلث خیام – پاسکال معروف است، دقیق ترین تقویم بشری را (زیج جلالی) همین تقویمی که ما از آن استفاده می کنیم قرارهایمان را با آن تنظیم می کنیم را تدوین کرد، روش توزین اجسام در آب ارایه کرده و کلی کار علمی مهم دیگر، با این حال امروز ما همه او را در درجه اول به نام شاعر می شناسیم.

حکیم عمر خیام نیشابوری معروف ترین چهره ایرانی در مغرب زمین است، ترجمه ای که فیتز جرالد در 1859 از اشعار خیام منتشر کرد او را به چنان شهرتی رساند که معمولاً خیام را در کنار هومر، شکسپیر، دانته و ویرژیل یکی از 5 شاعر بزرگ تاریخ می دانند.

در انگلیس، آمریکا، آلبانی و تونس هتل هایی به نام حکیم عمر خیام به دلیل شهرت جهانی او ساخته شده است و همچنین در بخارست پایتخت رومانی یک میدان نیز به نام خیام وجود دارد، از طرفی ناسا یکی از آتشفشان های ماه و نیز یک سیارک را به نام حکیم خیام نامگذاری کرده است.

حکیم عمر خیام نیشابوری تا به حال 4 بار توسط هالیوود فیلم شده است دو تایشان فیلم صامت بوده در سال 1922 و 1925 یکی شان خیلی تازه است نگهدارنده «افسانه عمر خیام» که سال 2005 به کارگردانی کیوان مشایخی ساخته شده و معروف ترین از همه، ماجراهای عمر خیام 1957 که در آن کورنل وایلد، ستاره فیلم های کلاسیک دهه 50 هالیوود نقش خیام را بازی کرد.

متاسفانه در ماه های گذشته مجموعه تلویزیونی حشاشین که در ماه مبارک رمضان امسال توسط رسانه های مصری با بودجه ای بیش از 13 میلیون دلاری منتشر شد، دارای سوگیری های فراوانی در مورد شخصیت حکیم عمر خیام نیشابوری داشته به گونه ای که جایگاه رفیع این حکیم پرآوازه را به سخره گرفته است.

بیراهه رفتن سریال حشاشین در باب شخصیت حکیم عمر خیام نیشابوری

سید حسن رضوی، رییس انجمن نویسندگان عالی مقام نیشابوری در این رابطه در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار کرد: غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری، فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس و شاعر رباعی سرای ایرانی از جمله کاراکترهای این نمایش است که متاسفانه با دیدگاهی مغرضانه، فردی عیاش را به تصویر می کشد که هیچ چیز در دنیا برایش اهمیتی ندارد و فقط در پی عیش و نوش و خوشگذرانی بوده است! ادعایی بسیار نابخردانه و رذالت بار در حق مردی که افتخار جهانیان است.

وی افزود: بیراهه رفتن سریال الحشاشین مصری در پرداختن به شخصیت خیام از همان ابتدا مشخص است و انگار نویسنده این فیلم از جایگاه علمی خیام نیشابوری اطلاعی ندارد.

رییس انجمن نویسندگان عالی مقام نیشابوری بیان کرد: عجیب است که برخی بر این باورند که وقتی شاعری همچون خیام می گوید «می نوش که عمر جاودانی این است» و یا سایر شعرای ایرانی وقتی در اشعارشان از واژه هایی همچون می، مطرب، ساقی، شراب بهره می گیرند؛ فقط معنای ظاهری را در می یابند که در شعر می تواند معانی دیگری نیز به خود بگیرد.

رضوی ابراز کرد: عوامل ساخت این سریال با چه گستاخی، خیامی خوشگذران را به تصویر می کشند که در زمانه خویش، جانشین ابن سینا بود! حکیمی که بزرگترین پزشک دربار سلجوقیان بوده و در ریاضیات خدمات بی نظیری به جهانیان عرضه کرده است؛ حتی در امر فلسفه هر چند که رساله های کوتاهی به نگارش درآورده اما از همان اندک مطالب نیز می توان مبانی کلی حکمت اسلامی را دریافت کرد.

وی گفت: قطعاً مسوولان و متولیان فرهنگی کشورمان می دانند که در دوران جنگ روایت ها هستیم که در این امر بایستی همانند دوران دفاع مقدس از جان و دل برای آن کار کرد، اما به نظر می رسد دیگران با جعل روایات و تحریف تاریخ گوی سبقت ربوده و شاید تا چند سال دیگر همانگونه که مولانا و نظامی را از ایرانیان جدا کردند؛ سعدی، عطار، شبستری، خواجوی کرمانی و حافظ و غیره را هم با تحریف و جعل حقیقت، چهره ای متفاوت تر از آنی که هستند ارایه دهند!

خیام از آفرینش سوال کرده و آفرینش برایش شگفتی دارد

قدم علی سرامی نویسنده، شاعر و پژوهشگر ایرانی در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار کرد: یکی از شگردهای خیام این است که قالب قصیده به معنای پرگویی را کنار گذاشته و در قالب کوتاه رباعی سخن گفته است.

وی افزود: خیام در قبال عالم حیرت انگیز می گوید بدان که نمی دانی خداوند جهان را برای ایتلاف همگانی خلق کرده است و نباید خیام را از بابت چیزهایی که اطلاع ناقص داریم او را کوچک بکنیم و تاثیرات امروزی او را در افکار جهانیان کم جلوه بدهیم.

عضو هیات امنای بنیاد فردوسی با اشاره به مضمون یک حدیث قدسی که اولیای الهی، نوامیس حق اند، در خصوص ماهیت این افراد باید با دقت سخن گفت با بیان اینکه خیام می گوید به ظاهر زندگی افراد قضاوت نکنید، تصریح کرد: چطور یک آدم بی سواد که امکان تهذیب نفس کمتری دارد به خدا اعتقاد دارد آن وقت که خیام عالم به دانش زمانه بوده است آن وقت او می آید که کار ناشایستی بکند.

این استاد دانشگاه افزود: یکی از اساسی ترین حرف های خیام به من و شما این است که زیاد تند نرویم و اگر حرف حسابی داریم آن را برای جهانیان بیان کنیم.

وی به یکی از دیدگاه های خیام در خصوص هجرت انسان ها پرداخت و گفت: منظر دیگری که موجب هجرت بعضی از افراد در رباعیات شده است این بوده که خیام از آفرینش سوال کرده و آفرینش برایش شگفتی دارد.

حکیم عمر خیام بی شک از ارزشمندترین دانشمندان و ادیبان ایران زمین است

مرتضی آخرتی، شاعر و نویسنده نیز در گفت وگو با خبرنگار ووکس اظهار کرد: حکیم عمر خیام بی شک از ارزشمندترین دانشمندان و ادیبان ایران زمین است که آثار علمی و ادبی اش هنوز هم در بسیاری از مناطق جهان مورد نظر و محل توجه خردمندانِ عالم است.

وی افزود: در مقام ممتاز خیام همین بس که به روایت میراث مکتوب تاریخ و ادب پارسی، وی به حکم حکمت برازنده اش بی آنکه حکومتی باشد، حکم داشته تا دوشادوش ملک شاه سلجوقی با او هم تخت می نشسته است.

این نویسنده بیان کرد: آبرویِ خیام در نیشابور به قدری بوده که حکیم سناییِ غزنوی برای گره گشایی در مشکل پیش آمده اش تقاضانامه ای به او نوشته و میانجی گری او را استمداد می کند. همچنین به قول مقالات شمس، امام محمّد غزالی از سرآمدان فقه و کلام و حکمت و معرفت، اشارات ابوعلی سینا را پیش خیام خط می برده است.

بررسی همه جانبه احوال و آثار خیام و شناخت دقیق شخصیت وی در ابعاد و وجوه مختلف آن کاری اساسی و امری ضروری است تا از رهگذر چنین تحقیقات دقیق و عمیقی ما را به رمز و راز شخصیت جامع الاطراف خیام و شرایط و زمینه های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی پرورش وی در دامن فرهنگ پربار ایرانی-اسلامی و چگونگی باز آفرینی آن رهنمون سازد.

نکوداشت هر ساله این دانشمند بزرگ عالم اسلام در 28 اردیبهشت، فرصت مغتنمی است که از دانش و نگرش خیام که نیاز دنیای امروز است و شرایط اخیر حاکم بر جهان اهمیت آن را دو چندان ساخته، بهره جسته و قدر امروز را بیشتر بدانیم.

مراسم گرامیداشت حکیم عمر خیام نیشابوری به زمان دیگری موکول شد

لازم به ذکر است امروز برخلاف سال های گذشته به دلیل وقوع سیلاب و بارش باران و تگرگ شدید در شهر نیشابور بنا به دستور ستاد بحران استان و شهرستان ویژه برنامه های مراسم گرامیداشت حکیم عمر خیام نیشابوری لغو و به زمان دیگری موکول شده است.

مهدی دونده، معاون استاندار و فرماندار نیشابور در این رابطه اظهار کرد: با وجود برنامه ریزی صورت گرفته برای اجرای ویژه برنامه های روز ملی حکیم عمر خیام نیشابوری در شهرستان نیشابور اما به دلیل شرایط آب و هوایی برنامه های این بزرگداشت به طور کامل لغو و به زمان دیگری موکول شده است که به اطلاع عموم مردم خواهیم رساند.