عمارت باغ سپهدار قزوین: کوشک باشکوه قاجار | تاریخ و معماری

قزوین شهری با پیشینه ای غنی بناهای تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است. اگر در جستجوی یکی از این جواهرات معماری دوره قاجار هستید که داستان های بسیاری برای گفتن دارد احتمالاً نام عمارت باغ سپهدار به گوشتان خورده است. این کوشک آجری که زمانی محل زندگی یکی از رجال مهم قاجار و سپس شاهد رویدادهای تاریخی بوده امروزه به نمادی از گذشته این شهر تبدیل شده است. شناخت تاریخچه معماری منحصربه فرد و وضعیت کنونی این بنا می تواند دید جامع تری از آن به شما بدهد.

هرآنچه باید درباره عمارت باغ سپهدار بدانید

عمارت باغ سپهدار یکی از بناهای تاریخی برجسته در شهر قزوین است که در خیابان فلسطین غربی واقع شده. این سازه که به دوره قاجار تعلق دارد به دلیل معماری خاص خود و نقشی که در تاریخ منطقه ایفا کرده اهمیت ویژه ای دارد.

این عمارت در گذشته کاربری های متفاوتی داشته و امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد هرچند بازدید عمومی از آن به سادگی امکان پذیر نیست. اما آشنایی با جزئیات این بنا از تاریخ ساخت تا سبک معماری برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ قزوین ضروری است.

تاریخچه عمارت باغ سپهدار

عمارت باغ سپهدار بین سال های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۷ هجری قمری به دستور محمدولی خان تنکابنی یکی از شخصیت های بانفوذ دوره قاجار و ملقب به رئیس الوزرا و سپهدار اعظم بنا شد. این القاب نشان دهنده جایگاه بالای او در آن دوران بود.

سپهدار اعظم این لقب را به پاس موفقیت هایش در جریان انقلاب مشروطه از احمدشاه قاجار دریافت کرده بود. انتخاب قزوین برای ساخت این عمارت نیز بی ارتباط با اهمیت این شهر در آن دوره نبوده است.

در دوران جنگ جهانی اول این عمارت توسط نظامیان روس و انگلیس مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن به دلیل بدهی مالیاتی محمدولی خان تنکابنی عمارت به تصرف دولت درآمد و مدتی مورد بی توجهی قرار گرفت.

در سال ۱۳۳۵ عمارت باغ سپهدار مرمت شد و در اختیار اداره کشاورزی وقت قرار گرفت. این بنا از آن زمان تاکنون بیشتر کاربری های اداری مرتبط با حوزه کشاورزی و منابع طبیعی داشته است.

ثبت ملی

عمارت باغ سپهدار به دلیل ارزش تاریخی و معماری خود در تاریخ ۳ اسفند سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ثبت ملی گامی مهم برای حفاظت از این بنای ارزشمند محسوب می شود.

معماری عمارت باغ سپهدار

معماری عمارت باغ سپهدار قزوین الهام گرفته از سبک عمارت کلاه فرنگی (کاخ چهلستون قزوین) و مهمان خانه بزرگ این شهر است. این الگوبرداری در فرم کلی و برخی جزئیات نمایان است و شباهت هایی با کاخ چهلستون قابل مشاهده است.

این بنا به سبک کوشک ساخته شده است؛ یعنی بنایی مستقل که در میان فضای باز و باغ قرار دارد. نمای عمارت از آجر ساخته شده و چهارچوب های آن از چوب های نفیس و قدیمی هستند.

عمارت سپهدار دارای دو طبقه است. در طبقه همکف یک سالن مرکزی یک راهرو و چندین اتاق با کاربری خدماتی قرار دارند. طبقه فوقانی شامل یک تالار مستطیل شکل کشیده و تعدادی اتاق دیگر است.

یکی از ویژگی های معماری این عمارت ایوان یا غلام گردش است که به صورت راهرویی دورتادور بنا را احاطه کرده است. این ایوان دسترسی به فضاهای مختلف طبقه همکف را فراهم می کند.

ستون ها نیز جزء عناصر مهم معماری این عمارت هستند. در ضلع شمالی و جنوبی ۵ ستون و در ضلع شرقی و غربی ۷ ستون دیده می شود که برخی از آن ها در تقاطع اضلاع مشترک هستند.

همچنین کف عمارت نسبت به کف حیاط کمی بالاتر ساخته شده که این ویژگی نیز در برخی بناهای تاریخی مشابه دیده می شود و می تواند دلایل سازه ای یا زیبایی شناختی داشته باشد.

عمارت باغ سپهدار موزه کشاورزی قزوین

در سال ۱۳۸۹ تلاش هایی برای تبدیل بخشی از عمارت باغ سپهدار به موزه کشاورزی صورت گرفت. این موزه با همت شخصی به نام مرتضی تدین و با نمایش ابزار و ادوات قدیمی کشاورزی مانند گاوآهن خرمن کوب داس و ظروف قدیمی تجهیز شد.

آقای تدین بخش زیادی از هزینه های تجهیز و نگهداری موزه را شخصاً تامین می کرد. با این حال متاسفانه به دلیل عدم حمایت کافی این موزه پس از مدتی تعطیل شد.

وسایل و اشیاء موزه کشاورزی در حال حاضر در محل دیگری نگهداری می شوند و بخش موزه در عمارت باغ سپهدار فعال نیست. عمارت همچنان در اختیار جهاد کشاورزی قرار دارد و کاربری اداری دارد.

دسترسی به عمارت باغ سپهدار

عمارت باغ سپهدار در خیابان فلسطین غربی شهر قزوین واقع شده است. برای دسترسی به این عمارت می توانید از مسیرهای اصلی شهر استفاده کنید.

یکی از مسیرها از سمت چهارراه ولیعصر به سمت چهارراه قدس است. از چهارراه قدس به چپ بپیچید و مسیر را مستقیم ادامه دهید تا پس از عبور از چهارراه های پادگان و فلسطین به چهارراهی با روگذر برسید. عمارت زیر روگذر در سمت چپ شما قرار دارد.

بازدید از عمارت باغ سپهدار

در حال حاضر عمارت باغ سپهدار به عنوان محل اداری سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین استفاده می شود و بازدید عمومی از فضای داخلی آن امکان پذیر نیست.

اگر مایل به دیدن این بنا هستید می توانید به خیابان فلسطین غربی مراجعه کرده و از نمای بیرونی عمارت و فضای باغ اطراف آن دیدن کنید. امیدواریم در آینده شرایط برای بازدید عموم از فضای داخلی نیز فراهم شود.

جاذبه های نزدیک به عمارت باغ سپهدار

موقعیت عمارت باغ سپهدار در مرکز شهر قزوین امکان بازدید از چندین جاذبه مهم دیگر را در نزدیکی آن فراهم می کند. این جاذبه ها شامل مجموعه های تاریخی و فرهنگی هستند.

بازار قزوین یکی از زیباترین بازارهای تاریخی ایران با بخش هایی مانند سرای سعدالسلطنه در فاصله کمی از عمارت قرار دارد و بازدید از آن تجربه جذابی است.

کاخ چهلستون یا عمارت کلاه فرنگی که خود الهام بخش معماری سپهدار بوده و اکنون موزه خوشنویسی است نیز در نزدیکی عمارت سپهدار واقع شده است.

حمام قجر یکی از بزرگترین حمام های تاریخی که امروزه به موزه مردم شناسی تبدیل شده از دیگر نقاط دیدنی نزدیک به عمارت باغ سپهدار محسوب می شود.

برای استراحت پس از گشت وگذار پارک الغدیر نیز در نزدیکی عمارت سپهدار قرار دارد و فضای مناسبی برای گذراندن وقت در فضای باز فراهم می کند.

چرا بازدید از عمارت سپهدار پیشنهاد می شود

با وجود اینکه امکان بازدید از فضای داخلی عمارت باغ سپهدار در حال حاضر محدود است اما مشاهده نمای بیرونی و آشنایی با تاریخچه آن همچنان ارزش دارد.

این عمارت نمادی از معماری دوره قاجار و سبک کوشک سازی است و دیدن آن می تواند درک بهتری از بناهای تاریخی قزوین به شما بدهد. همچنین قرارگیری آن در نزدیکی سایر جاذبه های مهم شهر برنامه ریزی برای بازدید همزمان از چندین مکان را آسان می کند.

آشنایی با داستان ساخت این عمارت توسط سپهدار اعظم و رویدادهایی که در آن رخ داده بخشی از تاریخ معاصر قزوین و ایران را روشن می کند و این بنا را به یک مقصد جالب برای علاقه مندان به تاریخ تبدیل می سازد.

عمارت باغ سپهدار کجاست؟

عمارت باغ سپهدار در شهر قزوین خیابان فلسطین غربی واقع شده است.

کاربری عمارت باغ سپهدار چیست؟

در حال حاضر عمارت باغ سپهدار به عنوان محل اداری سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین مورد استفاده قرار می گیرد.

آیا بازدید از عمارت باغ سپهدار امکان پذیر است؟

خیر در حال حاضر بازدید عمومی از فضای داخلی عمارت باغ سپهدار امکان پذیر نیست و فقط می توان از نمای بیرونی آن دیدن کرد.

آیا موزه کشاورزی در عمارت باغ سپهدار فعال است؟

خیر موزه کشاورزی که قبلا در این عمارت تاسیس شده بود در حال حاضر تعطیل است و اشیاء آن به مکان دیگری منتقل شده اند.

در عمارت سپهدار از چه چیزهایی می توان بازدید کرد؟

در حال حاضر فقط امکان بازدید از نمای بیرونی ساختمان و محوطه اطراف آن وجود دارد.

چگونه به عمارت سپهدار برویم؟

این عمارت در خیابان فلسطین غربی قرار دارد و با استفاده از خودروی شخصی یا تاکسی قابل دسترسی است. مسیرهای مختلفی از نقاط مرکزی شهر به آن می رسند.

در نزدیکی عمارت سپهدار از چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟

جاذبه های نزدیکی مانند بازار قزوین حمام قجر (موزه مردم شناسی) کاخ چهلستون (موزه خوشنویسی) و پارک الغدیر در نزدیکی عمارت باغ سپهدار قرار دارند.