غار شاپور در شهر بیشاپور

برای بسیاری از علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران سفر به استان فارس تجربه ای بی نظیر است. اما گاهی حجم بالای اطلاعات و جاهای دیدنی انتخاب و برنامه ریزی را دشوار می کند. اگر به دنبال تجربه ای عمیق از دوران ساسانیان هستید که هم شکوه معماری و هم هنر پیکرتراشی را در خود جای داده باشد غار شاپور در نزدیکی شهر باستانی بیشاپور مقصدی است که نباید از دست بدهید. این غار نه تنها یک پدیده طبیعی است بلکه با میزبانی از تنها تندیس عظیم الجثه باقی مانده از ایران باستان داستانی ۱۷۰۰ ساله از قدرت و هنر را روایت می کند و می تواند به شما در شناخت بهتر این دوره تاریخی کمک کند.

غار شاپور در استان فارس در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری شمال کازرون و ۴ کیلومتری شرق شهر تاریخی بیشاپور قرار گرفته است. این غار در انتهای تنگه ای به نام چوگان و بر روی ارتفاعات کوهستانی با ارتفاع تقریبی ۸۰۰ متر از سطح زمین واقع شده است. موقعیت استراتژیک آن در نزدیکی یکی از مهم ترین پایتخت های ساسانیان اهمیت تاریخی آن را دوچندان می کند.

تنگه چوگان که غار در آن قرار دارد خود دارای اهمیت تاریخی فراوانی است. این تنگه محل برگزاری بازی چوگان توسط شاهان ساسانی بوده و به همین دلیل نامگذاری شده است. همچنین وجود نقش برجسته های ساسانی متعدد در دیواره های این تنگه ارتباط تنگاتنگ آن را با تاریخ و فرهنگ این دوره نشان می دهد و بازدیدکنندگان را قبل از رسیدن به غار با فضای تاریخی منطقه آشنا می کند.

قدمت دقیق غار شاپور به وضوح مشخص نیست اما وجود تندیس شاپور اول در داخل آن نشان دهنده استفاده از غار در دوران ساسانی یعنی بیش از ۱۷۰۰ سال پیش است. برخی باستان شناسان معتقدند که غار پیش از دوره ساسانیان نیز وجود داشته و شاید محلی برای برگزاری آیین های مذهبی بوده است.

نظریه ای نیز وجود دارد که به دلیل قرارگیری تندیس شاپور در این مکان غار محل دفن این پادشاه ساسانی بوده است اگرچه این موضوع در منابع موثق تاریخی به اثبات نرسیده و صرفاً در حد یک گمانه باقی مانده است. اهمیت تاریخی غار شاپور به واسطه ارتباطش با شهر بیشاپور و تنگه چوگان مجموعه ای ارزشمند از دوره ساسانی را شکل داده است.

نامگذاری غار به نام «شاپور» ارتباط مستقیمی با مجسمه عظیم الجثه شاپور اول ساسانی دارد که در دهانه آن قرار گرفته است. این مجسمه که تنها تندیس باقی مانده از دوران باستان ایران محسوب می شود به قدری شاخص و تاثیرگذار است که غار به افتخار این پادشاه و به نام او خوانده می شود. این وجه تسمیه اهمیت تاریخی و فرهنگی تندیس و ارتباط آن با غار را به خوبی نشان می دهد.

شاپور اول دومین پادشاه سلسله بزرگ ساسانی بود که از سال ۲۴۱ تا ۲۷۲ میلادی حکومت کرد. او فرزند اردشیر بابکان بنیان گذار این سلسله بود و نقش مهمی در تثبیت و گسترش قلمرو ساسانیان ایفا کرد. شاپور اول به دلیل پیروزی هایش در برابر امپراتوری روم و به اسارت گرفتن والرین امپراتور روم شهرت فراوانی دارد.

ساخت شهر بیشاپور و نقش برجسته های متعدد در تنگه چوگان و دیگر نقاط فارس از جمله اقدامات مهم او به شمار می رود که نشان دهنده قدرت و نفوذ اوست. تندیس عظیم او در غار شاپور نیز نمادی از شکوه و ابهت این پادشاه مقتدر ساسانی است که تا به امروز باقی مانده است.

مهم ترین و باشکوه ترین اثر در غار شاپور مجسمه عظیم الجثه شاپور اول است که در دهانه غار قرار دارد. این مجسمه که از یک ستون سنگی موجود در غار تراشیده شده حدود ۷ متر ارتفاع دارد و تنها تندیس بزرگ باقی مانده از دوران ایران باستان محسوب می شود. این مجسمه نمادی از قدرت و هنر ساسانیان است.

تندیس شاپور اول در طول تاریخ دچار آسیب هایی شده بود و برای سال ها بر روی زمین افتاده بود. در سال ۱۳۳۶ شمسی به دستور محمدرضا پهلوی و توسط ارتش ایران این مجسمه پس از تلاش فراوان به جای اصلی خود بازگردانده و سرپا شد. با وجود آسیب ها و مرمت هایی که در طول زمان بر روی آن انجام شده این مجسمه همچنان یکی از شاهکارهای هنری و تاریخی ایران محسوب می شود و بازدیدکنندگان را تحت تاثیر قرار می دهد.

مجسمه شاپور اول با ابهت خاصی در دهانه غار ایستاده است. این تندیس حدود ۷ متر بلندی و بیش از ۲ متر پهنای شانه دارد. ویژگی های ظاهری آن شامل تاج کنگره ای شکل موهای مجعد و حالت دار ریش کم و سبیل قیطانی است که خصوصیات پوشش و ظاهر شاهان ساسانی را به نمایش می گذارد.

متاسفانه بخش هایی از مجسمه از جمله دست ها و پاها در طول زمان آسیب دیده و از بین رفته اند. با این حال حالت کلی مجسمه نشان می دهد که شاپور با دستانی بر کمر ایستاده و آماده رویارویی یا نبرد است. پایه های بتونی که در مرمت سال ۱۳۳۶ برای سرپا نگه داشتن مجسمه اضافه شده اند هرچند از نظر هنری ایده آل نیستند اما به حفظ این اثر ارزشمند کمک کرده اند.

غار شاپور از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. بازدید از تمام قسمت های غار به دلیل پیچ وخم ها و ناهمواری ها ممکن است دشوار باشد اما بخش های اصلی آن شامل دهانه ایوان ها حوضچه ها آب انبارها و کتیبه ها قابل دسترسی و بازدید هستند.

این بخش ها در کنار مجسمه شاپور تجربه ای جامع از غار و اهمیت تاریخی آن ارائه می دهند. کاوش در این بخش ها بازدیدکننده را با فضای داخلی غار و سازه های دست ساز و طبیعی درون آن آشنا می کند و به درک بهتر کاربردهای احتمالی غار در گذشته کمک می کند.

دهانه غار شاپور اولین بخشی است که بازدیدکننده با آن روبرو می شود. این دهانه بسیار بزرگ و باشکوه است و حدود ۳۰ متر طول و ۱۵ متر ارتفاع دارد. مجسمه شاپور اول درست در نزدیکی همین دهانه قرار گرفته و عظمت خود را به رخ می کشد. ورود به غار از طریق این دهانه امکان پذیر است و مسیر دسترسی به داخل را فراهم می کند.

در دو طرف دهانه غار دو کتیبه سنگی نیز به چشم می خورد که اطلاعات تاریخی مهمی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می دهند. دهانه غار نه تنها ورودی اصلی است بلکه نقطه ای است که اولین برداشت از مقیاس و اهمیت غار در ذهن بازدیدکننده شکل می گیرد.

برای تسهیل دسترسی بازدیدکنندگان به مجسمه شاپور و بخش های ابتدایی غار ایوان ها یا تراس هایی در داخل دهانه و مسیر منتهی به مجسمه ساخته شده اند. غار شاپور دارای چهار ایوان است که با طی کردن پله ها می توان از ایوان اول به ایوان چهارم که محل قرارگیری مجسمه است رسید.

ایوان چهارم علاوه بر میزبانی مجسمه با چند پله به عمق غار و بخش های داخلی آن متصل می شود. این ایوان ها دسترسی ایمن تر و راحت تری را برای تماشای مجسمه و دهانه غار فراهم می کنند و به نوعی مسیر بازدید رسمی غار را مشخص می نمایند.

در بخش هایی از غار شاپور به خصوص در انتهای آن حوضچه ها و آب انبارهایی دیده می شود که به نظر می رسد با دست ساخته شده اند. این حوضچه ها که ابعادی در حدود ۳ در ۴ متر و ۴ در ۵ متر دارند و با فاصله حدود ۵ متر از یکدیگر قرار گرفته اند نتیجه چکیدن آب از سقف غار در طول قرن ها بوده اند.

کاربری این حوضچه ها در گذشته احتمالاً برای تامین آب مورد نیاز افرادی بوده که در نزدیکی غار زندگی می کرده اند یا از غار برای مقاصد مذهبی یا پناهگاه استفاده می کردند. وجود این آب انبارها نشان دهنده سازگاری انسان با محیط طبیعی غار در دوران باستان است.

در دهانه غار شاپور دو کتیبه سنگی مهم وجود دارد. یکی از این کتیبه ها در واقع ترجمه ای از کتیبه شاپور اول در نقش رجب است که به معرفی و اقدامات این پادشاه می پردازد. کتیبه دیگر که در سال ۱۳۳۶ شمسی نصب شده شرح حال و چگونگی عملیات برپا کردن مجدد مجسمه شاپور توسط ارتش ایران را روایت می کند.

هر دو کتیبه توسط ارتش ایجاد و نصب شده اند و اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ غار مجسمه و وقایع مربوط به آن ارائه می دهند. این کتیبه ها به عنوان اسناد تاریخی مکتوب مکمل اطلاعات بصری و باستانی غار هستند.

غار شاپور کازرون به دلیل قدمت طولانی و وجود مجسمه عظیم الجثه شاپور اول ساسانی دارای ویژگی های تاریخی و گردشگری برجسته ای است. این غار بخشی از مجموعه چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و اهمیت جهانی آن را نشان می دهد.

بازدید از این غار فرصتی استثنایی برای آشنایی با هنر معماری و تاریخ دوره ساسانی و مشاهده تنها تندیس بزرگ باقی مانده از آن دوران است. صعود به غار و تماشای مجسمه و فضای داخلی آن تجربه ای فراموش نشدنی از سفر به گذشته و درک عظمت پادشاهی ساسانی را برای هر بازدیدکننده فراهم می کند.

برای دسترسی به غار شاپور ابتدا باید به شهر کازرون در استان فارس سفر کنید. از کازرون مسیر خود را به سمت شهر تاریخی بیشاپور ادامه دهید که در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری قرار دارد. غار شاپور در فاصله حدود ۴ کیلومتری شرق بیشاپور در انتهای تنگه چوگان واقع شده است.

مسیر دسترسی به پای کوه غار با خودرو امکان پذیر است اما برای رسیدن به دهانه غار و مجسمه باید مسیری کوهستانی شامل حدود ۲۳۰ پله را پیاده طی کنید. این پیاده روی بسته به آمادگی جسمانی ممکن است بین ۳ تا ۴ ساعت طول بکشد. پارکینگ مناسبی در نزدیکی پای کوه برای پارک خودرو وجود دارد.

بهترین زمان برای بازدید از غار شاپور فصل بهار است زمانی که آب و هوای منطقه معتدل و دلپذیر است. در این فصل مسیر صعود به غار راحت تر است و طبیعت اطراف نیز سرسبز و زیباست. اوایل پاییز نیز می تواند زمان مناسبی برای بازدید باشد.

بازدید در فصول گرم سال به دلیل گرمای هوا و در فصول سرد سال به دلیل احتمال بارش و لغزندگی مسیر توصیه نمی شود. همچنین برای تجربه آرامش بیشتر و هزینه کمتر بازدید در روزهای غیر تعطیل و اوایل هفته پیشنهاد می شود.

برای بازدید از غار شاپور آمادگی جسمانی مناسب برای پیمایش مسیر پله ها و شیب کوه ضروری است. پوشیدن کفش مناسب پیاده روی و همراه داشتن آب کافی از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل بکر بودن داخل غار همراه داشتن چراغ قوه برای دیدن بخش های داخلی توصیه می شود.

توجه داشته باشید که داخل غار امکانات رفاهی وجود ندارد بنابراین نیازهای اولیه خود را پیش از صعود برطرف کنید. حفظ محیط زیست و عدم آسیب رساندن به آثار تاریخی و طبیعی غار از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

منطقه اطراف غار شاپور و شهر کازرون دارای جاذبه های دیدنی متعددی است که می توانید در سفر خود از آن ها بازدید کنید. این جاذبه ها شامل سایت های تاریخی پدیده های طبیعی و مکان های مذهبی هستند که هر کدام زیبایی و اهمیت خاص خود را دارند.

بازدید از جاهای دیدنی نزدیک غار شاپور می تواند سفر شما را کامل تر کرده و با ابعاد مختلف تاریخی و طبیعی منطقه فارس آشنا سازد. این نزدیکی فرصت مناسبی برای برنامه ریزی یک سفر جامع و متنوع را فراهم می کند.

شهر تاریخی بیشاپور که در فاصله بسیار کمی از غار شاپور قرار دارد یکی از مهم ترین پایتخت های دوره ساسانی بوده است. این شهر به دستور شاپور اول و پس از پیروزی بر رومیان ساخته شد و نمادی از قدرت و هنر ساسانیان به شمار می رود. معماری شهر ترکیبی از سبک های ایرانی و رومی است.

از مهم ترین بخش های بیشاپور می توان به معبد آناهیتا تالار تشریفات ایوان موزاییک و کاخ والرین اشاره کرد. بازدید از بقایای این شهر باستانی درک عمیق تری از زمینه تاریخی و فرهنگی غار شاپور و دوره ساسانی به دست می دهد.

تنگه جیز یکی دیگر از جاهای دیدنی نزدیک به غار شاپور در شهرستان کازرون است. این تنگه با طبیعت زیبا چشمه ها حوضچه های سنگی و آثار تاریخی مانند قلعه دختر مقصدی جذاب برای طبیعت گردان و علاقه مندان به تاریخ است. پیاده روی در این تنگه و لذت بردن از فضای طبیعی و تاریخی آن می تواند مکمل بازدید از غار شاپور باشد.

قلعه دختر موجود در تنگه جیز نیز از بناهای دوره ساسانی است و نشان دهنده اهمیت این منطقه در آن دوران است. این تنگه فرصتی برای ترکیب بازدید از جاذبه های تاریخی و لذت بردن از طبیعت بکر منطقه را فراهم می کند.

برای اقامت در اطراف غار شاپور می توانید از امکانات اقامتی شهر کازرون یا اقامتگاه های بوم گردی موجود در نزدیکی شهر تاریخی بیشاپور و روستاهای اطراف استفاده کنید. اقامتگاه های بوم گردی در این منطقه فرصتی عالی برای تجربه زندگی محلی و آشنایی با فرهنگ بومی فراهم می کنند.

برخی از این اقامتگاه ها در فاصله کمی از غار شاپور قرار دارند و دسترسی به آن را آسان می کنند. انتخاب اقامتگاه بوم گردی می تواند تجربه ای متفاوت و دلپذیر از سفر به منطقه تاریخی بیشاپور و غار شاپور برای شما رقم بزند و امکان نزدیکی بیشتر با طبیعت و تاریخ منطقه را فراهم آورد.

غار شاپور کجاست؟

غار شاپور در استان فارس حدود ۳۰ کیلومتری شمال کازرون و در فاصله ۴ کیلومتری شهر تاریخی بیشاپور در انتهای تنگه چوگان واقع شده است.

قدمت غار شاپور به چه زمانی مربوط می شود؟

قدمت غار شاپور به دوره ساسانیان یعنی بیش از ۱۷۰۰ سال پیش باز می گردد. برخی شواهد نشان می دهد که ممکن است قدمت آن حتی به پیش از این دوره نیز برسد.

مهم ترین ویژگی غار شاپور چیست؟

مهم ترین ویژگی غار شاپور وجود تنها تندیس عظیم الجثه باقی مانده از دوران ایران باستان یعنی مجسمه شاپور اول ساسانی در دهانه آن است.

بخش های مختلف غار شاپور چیست و چه ویژگی هایی دارند؟

بخش های اصلی غار شامل دهانه بزرگ ایوان ها تالارها راهروها حوضچه ها و آب انبارها و کتیبه های سنگی است که هر کدام ویژگی های طبیعی و دست ساز خود را دارند.

بهترین زمان برای بازدید از غار شاپور چه زمانی است؟

بهترین زمان برای بازدید از غار شاپور فصل بهار و اوایل پاییز است که آب و هوا معتدل و برای صعود مناسب است.

ساعت بازدید از غار شاپور چگونه است؟

بازدید از غار شاپور معمولاً در طول روز امکان پذیر است. ساعت دقیق بازدید ممکن است فصلی متغیر باشد اما معمولاً از صبح تا غروب آفتاب است.

جاهای دیدنی نزدیک به غار شاپور کدام هستند؟

از جاهای دیدنی نزدیک غار شاپور می توان به شهر تاریخی بیشاپور تنگه چوگان تنگه جیز و دریاچه پریشان اشاره کرد.

چگونه به غار شاپور کازرون برویم؟

پس از رسیدن به کازرون یا بیشاپور باید به سمت تنگه چوگان حرکت کنید. با خودرو تا پای کوه غار می روید و سپس مسیر حدود ۲۳۰ پله را تا دهانه غار پیاده صعود می کنید.

چرا بازدید از غار شاپور کازرون را پیشنهاد می کنیم؟

بازدید از غار شاپور فرصتی بی نظیر برای دیدن تنها مجسمه بزرگ ساسانی آشنایی با تاریخ این دوره و تجربه صعود در طبیعتی زیبا در کنار شهر باستانی بیشاپور است.