فرق نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی

کره زمین خانه ما با تمام گستردگی و تنوعش به دو بخش اصلی تقسیم می شود که ویژگی های منحصربه فردی دارند. این تقسیم بندی که بر اساس یک خط فرضی صورت گرفته منجر به تفاوت های قابل توجهی در جنبه های مختلف جغرافیایی اقلیمی و حتی انسانی شده است. درک این تمایزها به ما کمک می کند تا پیچیدگی های سیاره مان و تأثیر آن ها بر زندگی را بهتر بفهمیم.

دو نیمکره زمین

کره زمین را می توان به وسیله خطوط فرضی مختلفی تقسیم کرد. مهم ترین خط برای تقسیم بندی شمالی-جنوبی خط استوا است. این دایره فرضی که در عرض جغرافیایی صفر درجه قرار دارد زمین را به دو نیمه مساوی تقسیم می کند: نیمکره شمالی در بالای خط استوا و نیمکره جنوبی در پایین آن.

علاوه بر استوا نصف النهار مبدأ نیز زمین را به دو نیمکره شرقی و غربی تقسیم می کند. با این حال تفاوت های بارز محیطی جغرافیایی و انسانی که اغلب مورد بحث قرار می گیرند بیشتر ناشی از تقسیم بندی شمالی-جنوبی توسط خط استواست.

نیم کره شمالی زمین در مقابل نیم کره جنوبی

با وجود اینکه هر دو نیمکره بخشی از یک سیاره واحد هستند اما تفاوت های بنیادینی در ویژگی های آن ها وجود دارد. این تفاوت ها نه تنها بر آب و هوا و فصول سال تأثیر می گذارند بلکه در توزیع خشکی ها جمعیت و حتی الگوهای طبیعی مانند حرکت طوفان ها نیز مشهود هستند.

درک این تفاوت ها برای مطالعه جغرافیا اقلیم شناسی و حتی برنامه ریزی های مرتبط با سفر و کشاورزی اهمیت دارد. این تمایزها نشان دهنده تأثیر عوامل پیچیده طبیعی و انسانی بر شکل گیری ویژگی های هر منطقه از زمین است.

تفاوت های جغرافیایی

یکی از اصلی ترین تفاوت های جغرافیایی بین دو نیمکره توزیع خشکی هاست. بخش اعظم توده های قاره ای زمین در نیمکره شمالی واقع شده اند. قاره هایی مانند آمریکای شمالی اروپا و بخش بزرگی از آسیا کاملاً یا عمدتاً در این نیمکره قرار دارند.

در مقابل نیمکره جنوبی شامل خشکی های کمتری است. قاره استرالیا به طور کامل در نیمکره جنوبی قرار دارد و بخش بزرگی از آمریکای جنوبی و قسمت جنوبی قاره آفریقا نیز در این نیمکره واقع شده اند. این توزیع نامتوازن خشکی ها بر الگوهای آب و هوایی و زیست محیطی تأثیر می گذارد.

مدارهاونصف النهارها

خط استوا به عنوان مدار صفر درجه مرز بین نیمکره شمالی و جنوبی است. مدارها (خطوط عرض جغرافیایی) دایره های فرضی موازی با استوا هستند که فاصله هر نقطه از استوا را مشخص می کنند و برای تعیین موقعیت شمالی یا جنوبی یک مکان استفاده می شوند.

نصف النهارها (خطوط طول جغرافیایی) نیز خطوط فرضی هستند که قطب شمال را به قطب جنوب وصل می کنند و برای تعیین موقعیت شرقی یا غربی یک مکان نسبت به نصف النهار مبدأ (گرینویچ) استفاده می شوند. در حالی که نصف النهارها شرق و غرب را جدا می کنند مدارها و به ویژه استوا نقش کلیدی در تمایز ویژگی های دو نیمکره شمالی و جنوبی دارند.

تفاوت های فصلی

شاید مشهودترین تفاوت بین نیمکره شمالی و جنوبی تفاوت در زمان بندی فصول سال باشد. زمانی که در نیمکره شمالی تابستان است در نیمکره جنوبی زمستان است و بالعکس. این پدیده نتیجه انحراف محور چرخش زمین نسبت به صفحه مدار آن به دور خورشید است.

محور زمین حدود ۲۳.۵ درجه انحراف دارد. در طول چرخش زمین به دور خورشید یک بار نیمکره شمالی به سمت خورشید متمایل می شود و نور خورشید با زاویه عمودتری به آن می تابد (تابستان در شمال و زمستان در جنوب) و شش ماه بعد نیمکره جنوبی به سمت خورشید متمایل می شود (تابستان در جنوب و زمستان در شمال).

زمان و دما

این تفاوت در زمان بندی فصول مستقیماً بر زمان و دما در هر دو نیمکره تأثیر می گذارد. در نیمکره شمالی تابستان تقریباً از اوایل تیر (اواخر ژوئن) تا اوایل مهر (اواخر سپتامبر) و زمستان از اوایل دی (اواخر دسامبر) تا اواخر اسفند (اواخر مارس) است.

در حالی که در نیمکره جنوبی تابستان از اوایل دی (اواخر دسامبر) تا اواخر اسفند (اواخر مارس) و زمستان از اوایل تیر (اواخر ژوئن) تا اوایل مهر (اواخر سپتامبر) رخ می دهد. این تفاوت فاحش در زمان بندی فصول منجر به تفاوت های چشمگیر دما در یک زمان مشخص از سال بین مناطق مشابه در دو نیمکره می شود.

جمعیت و آلودگی

توزیع جمعیت در کره زمین به شدت نامتوازن است. حدود ۹۰ درصد از کل جمعیت جهان در نیمکره شمالی زندگی می کنند. این تمرکز بالای جمعیت و همچنین وجود بخش عمده ای از خشکی ها و مناطق صنعتی در نیمکره شمالی منجر به تفاوت های قابل توجهی در سطح آلودگی بین دو نیمکره شده است.

نیمکره جنوبی با جمعیت کمتر و صنعتی شدن کمتر به طور کلی سطح آلودگی پایین تری نسبت به نیمکره شمالی دارد. این مسئله نه تنها بر کیفیت هوا و محیط زیست تأثیر می گذارد بلکه در الگوهای گردش جوی و پراکندگی آلاینده ها نیز نقش دارد.

جنبش های طوفانی

یکی از پدیده های جالب مرتبط با چرخش زمین اثر کوریولیس است. این اثر باعث انحراف اجسام متحرک (مانند بادها و جریان های اقیانوسی) می شود و جهت چرخش آن ها را در دو نیمکره متفاوت می کند. در نتیجه اثر کوریولیس طوفان ها و سیستم های آب و هوایی بزرگ در نیمکره شمالی در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت می چرخند.

این تفاوت در جهت چرخش یکی از ویژگی های کلیدی سیستم های طوفانی در هر نیمکره است. همچنین به دلیل موقعیت نسبی خورشید در آسمان در نیمکره شمالی خورشید در میانه روز بیشتر به سمت جنوب دیده می شود در حالی که در نیمکره جنوبی بیشتر به سمت شمال دیده می شود.

حقایق جالب در مورد نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی

علاوه بر تفاوت های جغرافیایی فصلی جمعیتی و آب و هوایی حقایق جالب دیگری نیز در مورد این دو نیمکره وجود دارد. به عنوان مثال ستارگان و صورت های فلکی قابل مشاهده در آسمان شب هر نیمکره متفاوت است؛ ستاره قطبی تنها از نیمکره شمالی قابل مشاهده است در حالی که صورت فلکی صلیب جنوبی از نیمکره جنوبی دیده می شود.

همچنین به دلیل توزیع بیشتر خشکی ها در شمال میانگین دمای نیمکره شمالی کمی بالاتر از نیمکره جنوبی است زیرا خشکی ها سریع تر از اقیانوس ها گرم و سرد می شوند. این تفاوت ها نشان دهنده تنوع و پیچیدگی های سیاره زمین در مقیاس بزرگ هستند.

فرق نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی در چیست؟

این دو نیمکره که توسط خط استوا جدا می شوند در توزیع خشکی ها و جمعیت زمان بندی فصول الگوهای آب و هوایی و جهت چرخش طوفان ها تفاوت های اساسی دارند.

چرا فصول سال در نیمکره شمالی و جنوبی متفاوت است ؟

تفاوت فصول به دلیل انحراف محور چرخش زمین نسبت به مدار آن به دور خورشید است که باعث می شود در یک زمان یک نیمکره بیشتر و دیگری کمتر نور و گرما دریافت کند.

ایران در نیمکرهٔ شمالی قرار دارد یا نیمکرهٔ جنوبی؟ نیمکرهٔ شرقی یا نیمکرهٔ غربی؟ چگونه می فهمید؟

ایران در نیمکره شمالی و شرقی قرار دارد. موقعیت جغرافیایی آن بالای خط استوا (شمالی) و شرق نصف النهار مبدأ (شرقی) است که با استفاده از مختصات عرض و طول جغرافیایی مشخص می شود.

اگر در نیم کره شمالی اول دی ماه باشد در نیم کره جنوبی کدام فصل است؟

اگر در نیمکره شمالی اول دی ماه (حدود ۲۲ دسامبر) باشد که آغاز فصل زمستان است در همان زمان در نیمکره جنوبی آغاز فصل تابستان خواهد بود.

چرا نیمکره جنوبی زمین توفانی تر است؟

اطلاعات دقیقی مبنی بر توفانی تر بودن نیمکره جنوبی نسبت به شمالی در دست نیست. اما اثر کوریولیس باعث می شود طوفان ها در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت بچرخند در حالی که در نیمکره شمالی خلاف جهت می چرخند.