کارمزد بالای اتریوم

کارمزد بالای اتریوم یکی از مهم ترین چالش هایی است که کاربران این شبکه بلاکچین قدرتمند با آن روبرو هستند و بر تجربه آن ها در تعامل با دنیای دیفای (DeFi) و ان اف تی (NFT) تأثیر می گذارد. این هزینه، که با نام گس فی (Gas Fee) شناخته می شود، برای پرداخت توان محاسباتی لازم جهت پردازش و تأیید تراکنش ها در شبکه اتریوم است. برای کاهش این هزینه ها، راهکارهای عملی و به روزی مانند استفاده از راهکارهای لایه دوم (Layer 2) و زمان بندی هوشمندانه تراکنش ها وجود دارد که می تواند به کاربران در بهینه سازی هزینه هایشان کمک شایانی کند.

اتریوم به عنوان پیشروترین پلتفرم در فضای بلاکچین، بستر سازنده ای برای نوآوری هایی نظیر امور مالی غیرمتمرکز، توکن های غیرمثلی و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) فراهم آورده است. این محبوبیت و گستردگی استفاده، هرچند نشان دهنده موفقیت اتریوم است، اما به نوبه خود چالش هایی را نیز به وجود آورده که مهم ترین آن ها به کارمزدهای بالای شبکه یا همان گس فی برمی گردد. درک عمیق این کارمزدها، عوامل مؤثر بر افزایش آن ها و شناسایی راهکارهای عملی برای کاهش چشمگیر هزینه ها، برای هر فردی که با اتریوم سروکار دارد، حیاتی است. این مقاله یک راهنمای جامع و کاربردی برای کاربران فارسی زبان است تا با به روزترین تغییرات و راهکارهای آینده شبکه اتریوم در زمینه مدیریت و کاهش کارمزدها آشنا شوند.

کارمزد شبکه اتریوم (Gas Fee) چیست؟

برای فهم چالش کارمزد بالای اتریوم، ابتدا باید درک کنیم که این کارمزد اصلاً چیست و چرا وجود دارد. گس فی در شبکه اتریوم، هزینه ای است که کاربران برای انجام هر عملیاتی در این شبکه بلاکچین پرداخت می کنند. این عملیات می تواند شامل انتقال ساده اتر (ETH)، ارسال توکن های ERC-20، یا تعامل با قراردادهای هوشمند پیچیده در پلتفرم های دیفای و بازارهای ان اف تی باشد. گس فی در واقع معادل هزینه سوختی است که ماشین مجازی اتریوم (EVM) برای اجرای کد و انجام محاسبات مربوط به تراکنش شما مصرف می کند.

مفهوم Gas و Gas Fee

گس (Gas) واحد اندازه گیری توان محاسباتی در شبکه اتریوم است؛ دقیقاً مانند لیتر یا گالن که واحد اندازه گیری سوخت خودرو هستند. هر عملیاتی در شبکه اتریوم، از ساده ترین تا پیچیده ترین، مقدار مشخصی گس مصرف می کند. این مقدار گس، نمایانگر منابع و تلاش محاسباتی مورد نیاز برای انجام آن عملیات است.

گس فی (Gas Fee) یا کارمزد گس، هزینه ای است که شما برای آن مقدار گس مصرفی پرداخت می کنید. این هزینه بر حسب Gwei (جی وی) محاسبه می شود که یک میلیاردیم (10^-9) اتر (ETH) است. به طور مثال، اگر قیمت گس ۱۰۰ Gwei باشد و تراکنش شما ۲۱,۰۰۰ واحد گس مصرف کند، کارمزد کل شما ۲۱,۰۰۰ × ۱۰۰ Gwei خواهد بود. این هزینه نهایتاً با ارز بومی شبکه، یعنی اتر (ETH)، پرداخت می شود.

یکی از سؤالات رایج این است که چرا حتی برای تراکنش های ناموفق هم کارمزد پرداخت می شود؟ دلیل این امر آن است که حتی اگر تراکنش شما به دلیل کمبود موجودی، منطق اشتباه قرارداد هوشمند یا هر خطای دیگری ناموفق باشد، اعتبارسنج های شبکه (قبلاً ماینرها) برای پردازش و تلاش برای اجرای آن، منابع محاسباتی خود را مصرف کرده اند. کارمزد، بهای استفاده از این منابع است و نه تضمین موفقیت تراکنش. بنابراین، برای جلوگیری از هدر رفتن منابع شبکه و حملات اسپم، حتی برای تراکنش های ناموفق نیز گس فی کسر می شود.

نقش و اهمیت کارمزدها در سلامت شبکه

کارمزدهای بالای اتریوم ممکن است گاهی آزاردهنده باشند، اما این هزینه ها نقشی حیاتی در حفظ امنیت، پایداری و کارایی شبکه اتریوم ایفا می کنند.

• تأمین امنیت و پایداری: گس فی انگیزه ای اقتصادی برای ولیدیتورها (Validators) فراهم می کند تا تراکنش ها را پردازش، تأیید و در بلاکچین ثبت کنند. این افراد با استیک کردن (سپرده گذاری) اتر، مسئولیت نگهداری از شبکه را بر عهده دارند و پاداش کارمزدی که از کاربران دریافت می کنند، جبران کننده هزینه های عملیاتی و سرمایه گذاری آن هاست. بدون این انگیزه، هیچ کس داوطلبانه منابع محاسباتی خود را در اختیار شبکه قرار نمی داد.
• جلوگیری از اسپم و حملات مخرب: اگر انجام تراکنش ها در شبکه اتریوم رایگان بود، مهاجمان می توانستند با ارسال بی شمار تراکنش بی ارزش، شبکه را با اطلاعات زائد پر کرده و آن را از کار بیندازند (حملات DDoS). وجود کارمزد، حتی اگر اندک باشد، هزینه چنین حملاتی را به شدت بالا می برد و آن ها را از نظر اقتصادی ناممکن می سازد.
• تخصیص بهینه منابع محدود شبکه: ظرفیت هر بلاک در شبکه اتریوم برای پردازش تراکنش ها محدود است. این محدودیت برای حفظ عدم تمرکز شبکه و جلوگیری از نیاز به سخت افزارهای بسیار قدرتمند برای اجرای نودها ضروری است. کارمزدها به عنوان یک مکانیسم قیمت گذاری پویا عمل می کنند تا فضای محدود بلاک به کاربرانی اختصاص یابد که بیشترین تقاضا را دارند و حاضرند بیشترین هزینه را برای تسریع تراکنش خود بپردازند.

چرا کارمزد اتریوم اینقدر زیاد است؟ (عوامل اصلی افزایش Gas Fee)

درک دلایل کارمزد بالای اتریوم برای یافتن راه حل های مناسب ضروری است. عوامل متعددی به افزایش گس فی در شبکه اتریوم کمک می کنند که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

ازدحام و تقاضای بالای شبکه (Network Congestion & Demand)

اصلی ترین عامل افزایش کارمزدها، ازدحام و تقاضای بالا برای فضای محدود بلاک است. شبکه اتریوم ظرفیت محدودی برای پردازش تراکنش ها در هر بلاک دارد. وقتی تعداد کاربران و تراکنش ها در یک زمان مشخص از این ظرفیت فراتر می رود، رقابتی شدید بین کاربران برای گنجانده شدن سریع تر تراکنش هایشان در بلاک های بعدی شکل می گیرد. در این شرایط، کاربران برای اینکه تراکنششان اولویت پیدا کند، حاضرند انعام (Priority Fee) بالاتری پیشنهاد دهند که این خود باعث افزایش کلی قیمت گس در شبکه می شود.

نمونه های بارز این ازدحام شامل رویدادهای بزرگ مانند مینت (Mint) کردن مجموعه های محبوب ان اف تی، ایردراپ های بزرگ، یا نوسانات شدید بازار که حجم بالای معاملات را به همراه دارد، می شوند. در چنین زمان هایی، کارمزدها می توانند به سطوح غیرقابل تصوری افزایش یابند.

پیچیدگی تراکنش ها (Transaction Complexity)

همه تراکنش ها از نظر مصرف گس برابر نیستند. یک انتقال ساده اتر از یک کیف پول به کیف پول دیگر، یک عملیات نسبتاً سبک است و به ۲۱,۰۰۰ واحد گس ثابت نیاز دارد. اما تعامل با قراردادهای هوشمند پیچیده، مانند آنچه در پلتفرم های دیفای (DeFi) برای وام دهی، وام گیری، سواپ توکن ها یا تأمین نقدینگی رخ می دهد، نیازمند محاسبات بسیار بیشتر و در نتیجه مصرف گس بالاتری است. هرچه کد قرارداد هوشمند پیچیده تر باشد و مراحل بیشتری برای اجرا نیاز داشته باشد، گس بیشتری مصرف می کند و کارمزد نهایی نیز بالاتر می رود.

محدودیت ظرفیت بلاک (Block Size Limitations)

اتریوم برای حفظ عدم تمرکز و امنیت خود، محدودیتی برای حداکثر گس قابل مصرف در هر بلاک تعیین کرده است (معروف به Gas Limit per Block). این محدودیت باعث می شود که پردازش بلاک ها برای نودهای معمولی نیز امکان پذیر باشد و شبکه به سخت افزارهای فوق العاده قوی وابسته نشود. اما در عین حال، این محدودیت فیزیکی به معنای فضای کمیاب در هر بلاک است که در زمان تقاضای بالا، منجر به افزایش رقابت و در نتیجه کارمزد بالای اتریوم می شود.

نوسانات قیمت اتر (ETH Price)

از آنجایی که گس فی نهایتاً با ارز بومی شبکه، یعنی اتر (ETH)، پرداخت می شود، نوسانات قیمت اتر تأثیر مستقیمی بر هزینه دلاری تراکنش ها دارد. حتی اگر قیمت گس بر حسب Gwei ثابت بماند، با افزایش قیمت دلاری اتر، هزینه دلاری کارمزدها نیز افزایش می یابد و بالعکس. این مسئله باعث می شود که کاربران در زمان هایی که قیمت اتر بالا است، احساس کنند کارمزدها خیلی زیاد هستند، حتی اگر ازدحام شبکه در حد معمول باشد.

کارمزد بالای اتریوم، عمدتاً به دلیل ازدحام شبکه و رقابت برای فضای محدود بلاک اتفاق می افتد و نوسانات قیمت اتر نیز به شدت بر هزینه دلاری تراکنش ها تأثیرگذار است.

نحوه محاسبه کارمزد در شبکه اتریوم (مدل EIP-1559)

مکانیسم محاسبه کارمزد در شبکه اتریوم با معرفی پیشنهاد بهبود اتریوم ۱۵۵۹ (EIP-1559) در آگوست ۲۰۲۱ و به عنوان بخشی از آپدیت لندن، دستخوش تحول بنیادینی شد. این مدل جدید، محاسبه کارمزد را قابل پیش بینی تر کرد و تغییرات مهمی را در ساختار اقتصادی شبکه ایجاد نمود.

تحول محاسبه کارمزد با EIP-1559 (آپدیت لندن)

قبل از EIP-1559، کاربران قیمت گس را به صورت پیشنهادی تعیین می کردند و ماینرها تراکنش هایی با بالاترین پیشنهاد را انتخاب می کردند. این سیستم منجر به نوسانات شدید و غیرقابل پیش بینی بودن کارمزدها می شد. EIP-1559 این مدل را با معرفی دو جزء اصلی تغییر داد: کارمزد پایه (Base Fee) و انعام اولویت (Priority Fee).

مزایای اصلی EIP-1559:

• قابلیت پیش بینی بهتر: کارمزد پایه به صورت الگوریتمی و شفاف توسط پروتکل تعیین می شود، که پیش بینی هزینه تراکنش را آسان تر می کند.
• سوزانده شدن Base Fee: بخش کارمزد پایه (Base Fee) پس از هر تراکنش سوزانده می شود و از چرخه عرضه اتر خارج می گردد. این مکانیسم اتریوم را به یک دارایی کمیاب تر تبدیل کرده و در برخی شرایط می تواند آن را تبدیل به یک ارز ضد تورمی کند.
• مدیریت ازدحام: با تغییر اندازه بلاک بر اساس تقاضا (در محدوده مشخص)، EIP-1559 به شبکه اجازه می دهد تا در زمان اوج تقاضا، ظرفیت بیشتری را به طور موقت فراهم کند.

اجزای اصلی محاسبه Gas Fee

برای درک فرمول نهایی، باید با سه جزء کلیدی محاسبه کارمزد آشنا شویم:

• الف) Gas Limit (محدودیت گس): این مقدار، حداکثر گسی است که کاربر حاضر به پرداخت آن برای انجام یک تراکنش است. هر عملیاتی (انتقال ETH، تعامل با قرارداد هوشمند) مقدار مشخصی گس نیاز دارد. کاربر این حد را تعیین می کند تا از مصرف بی رویه گس جلوگیری شود. اگر تراکنش شما قبل از رسیدن به Gas Limit تکمیل شود، گس مصرف نشده به کیف پول شما بازگردانده می شود. اما اگر Gas Limit را کمتر از حد نیاز تعیین کنید، تراکنش شما با شکست مواجه می شود و همچنان کارمزد گس مصرف شده تا آن نقطه از شما کسر خواهد شد.
• ب) Base Fee (کارمزد پایه): این حداقل کارمزد لازم برای ورود هر تراکنش به یک بلاک است. Base Fee توسط پروتکل اتریوم و به صورت الگوریتمی، بر اساس میزان ازدحام و تقاضای شبکه در بلاک های قبلی، تعیین می شود. این بخش از کارمزد سوزانده می شود و به ولیدیتورها نمی رسد.
• ج) Priority Fee (انعام/Tip): این مبلغ اختیاری است که کاربر مستقیماً به ولیدیتورها پرداخت می کند تا آن ها را تشویق کند تراکنش او را در اولویت قرار دهند و سریع تر در بلاک بگنجانند. در زمان هایی که شبکه خلوت است، یک انعام اندک یا حتی صفر نیز ممکن است کافی باشد، اما در زمان های شلوغی، برای تسریع تراکنش باید انعام بیشتری پرداخت کرد.

فرمول نهایی محاسبه کارمزد

با توجه به اجزای فوق، فرمول نهایی محاسبه کارمزد کل برای یک تراکنش در شبکه اتریوم به صورت زیر است:

کارمزد کل = (Gas Limit) × (Base Fee + Priority Fee)

مثال عددی و عملی:

فرض کنید می خواهید یک انتقال ساده اتر انجام دهید که به ۲۱,۰۰۰ واحد Gas Limit نیاز دارد. در لحظه ارسال تراکنش:

• Base Fee (کارمزد پایه) = 50 Gwei
• Priority Fee (انعام اولویت) = 5 Gwei

با استفاده از فرمول:

کارمزد کل = 21,000 × (50 Gwei + 5 Gwei)
کارمزد کل = 21,000 × 55 Gwei
کارمزد کل = 1,155,000 Gwei

برای تبدیل این مقدار به ETH، باید آن را بر 1,000,000,000 (یک میلیارد) تقسیم کنیم:

کارمزد کل = 1,155,000 / 1,000,000,000 = 0.001155 ETH

حال اگر قیمت هر ETH در آن لحظه 3,000 دلار باشد:

هزینه دلاری = 0.001155 ETH × 3,000 دلار/ETH = 3.465 دلار

و اگر قیمت هر دلار 50,000 تومان باشد:

هزینه تومانی = 3.465 دلار × 50,000 تومان/دلار = 173,250 تومان

این مثال نشان می دهد که چگونه هر یک از اجزا بر کارمزد بالای اتریوم تأثیر می گذارند و چگونه می توان هزینه نهایی تراکنش را محاسبه کرد.

روش های عملی و به روز برای کاهش کارمزد بالای اتریوم

با وجود چالش کارمزد بالای اتریوم، راهکارهای عملی و هوشمندانه ای برای مدیریت و کاهش این هزینه ها وجود دارد. کاربران می توانند با اتخاذ استراتژی های زیر، به طور قابل توجهی در هزینه های تراکنش های خود صرفه جویی کنند.

زمان بندی هوشمندانه تراکنش ها و استفاده از ابزارهای ردیاب گس

قیمت گس در شبکه اتریوم به طور مداوم و بر اساس میزان تقاضا نوسان می کند. معمولاً در ساعات اوج کاری در آمریکای شمالی و اروپا (که بیشترین فعالیت های دیفای و ان اف تی رخ می دهد)، کارمزدها به اوج خود می رسند. در مقابل، ساعات پایانی شب، اوایل صبح به وقت جهانی (UTC)، و آخر هفته ها، شبکه معمولاً خلوت تر است و کارمزدها به طور چشمگیری کاهش می یابند.

برای شناسایی بهترین زمان برای ارسال تراکنش با کارمزد کمتر، استفاده از ابزارهای ردیاب گس (Gas Tracker) ضروری است. برخی از این ابزارها عبارتند از:

• Etherscan Gas Tracker: اطلاعات لحظه ای و تاریخی گس را ارائه می دهد.
• BlockNative Gas Estimator: با استفاده از یادگیری ماشین، تخمین های دقیقی از قیمت گس ارائه می کند.
• GasNow: یک رابط کاربری ساده برای مشاهده قیمت های گس دارد.
• ابزارهای داخلی کیف پول ها: بسیاری از کیف پول ها مانند MetaMask، تخمین های گس را به صورت داخلی ارائه می دهند و به کاربر اجازه می دهند سرعت و در نتیجه کارمزد تراکنش را تنظیم کند.

با رصد این ابزارها، می توانید تراکنش های غیرفوری خود را به زمان هایی با ترافیک کمتر موکول کنید و تا ۵۰ درصد یا بیشتر در هزینه ها صرفه جویی نمایید.

استفاده از راهکارهای مقیاس پذیری لایه دوم (Layer 2) و سایدچین ها (Sidechains)

این راهکار مؤثرترین روش برای کاهش کارمزد بالای اتریوم و افزایش سرعت تراکنش هاست. راهکارهای لایه دوم و سایدچین ها، بار محاسباتی را از روی زنجیره اصلی اتریوم (لایه ۱) برداشته و تراکنش ها را در محیطی موازی و با هزینه کمتر پردازش می کنند.

• توضیح کلی: لایه دوم ها و سایدچین ها بسترهایی هستند که تراکنش ها را خارج از لایه اصلی اتریوم پردازش کرده و سپس به صورت دسته ای و فشرده به زنجیره اصلی باز می گردانند. این کار باعث کاهش چشمگیر هزینه ها و افزایش توان عملیاتی شبکه می شود.
• معرفی انواع اصلی L2 و سایدچین ها:
  1. رول آپ های آپتیمیستیک (Optimistic Rollups): (مثال: Arbitrum, Optimism) این تکنولوژی ها امنیت خود را مستقیماً از اتریوم به ارث می برند. آن ها فرض می کنند که تمام تراکنش های پردازش شده در لایه ۲ معتبر هستند، مگر اینکه در یک بازه زمانی مشخص (معمولاً ۷ روز) توسط فردی دیگر به صورت اثبات تقلب (Fraud Proof) به چالش کشیده شوند.
  2. ZK-Rollups (Zero-Knowledge Rollups): (مثال: zkSync, StarkNet, Polygon zkEVM) این رول آپ ها از اثبات های رمزنگاری پیچیده استفاده می کنند تا صحت تراکنش های پردازش شده در لایه ۲ را بلافاصله پس از ارسال به لایه ۱ تأیید کنند. این روش سرعت نهایی سازی بالاتر و امنیت بیشتری (بدون نیاز به دوره تأخیر) نسبت به آپتیمیستیک رول آپ ها ارائه می دهد.
  3. سایدچین ها (Sidechains): (مثال: Polygon PoS, Avalanche C-Chain) سایدچین ها بلاکچین های مستقلی هستند که به موازات اتریوم کار می کنند. آن ها مکانیزم اجماع و مجموعه ولیدیتورهای خاص خود را دارند. این استقلال به آن ها سرعت و هزینه پایین تری می بخشد، اما امنیت آن ها کاملاً به ولیدیتورهای خودشان وابسته است و به طور مستقیم از امنیت لایه ۱ اتریوم بهره نمی برند.
• نحوه انتقال دارایی به L2/Sidechain با استفاده از Bridge (پل): برای استفاده از این راهکارها، کاربران باید دارایی های خود را از طریق یک قرارداد هوشمند به نام پل (Bridge) از شبکه اصلی اتریوم به شبکه لایه دوم یا سایدچین مورد نظر منتقل کنند. این فرآیند معمولاً شامل قفل کردن دارایی ها در لایه ۱ و صدور معادل آن ها در لایه ۲ است.

جدول مقایسه ای جامع و به روز راهکارهای لایه دوم و سایدچین ها:

ویژگی	آربیتروم (Arbitrum)	آپتیمیزم (Optimism)	پلیگان PoS (Polygon PoS)
نوع تکنولوژی	رول آپ آپتیمیستیک	رول آپ آپتیمیستیک	سایدچین
مدل امنیتی	بهره مند از امنیت اتریوم	بهره مند از امنیت اتریوم	امنیت مستقل (بر اساس مجموعه ولیدیتورهای خود)
میانگین هزینه تراکنش	بسیار پایین (مثلاً کمتر از ۰.۰۱ دلار)	بسیار پایین (مثلاً کمتر از ۰.۰۱ دلار)	کم (مثلاً زیر ۰.۰۱ دلار)
DAppهای محبوب	GMX, Uniswap, Aave	Synthetix, Velodrome, Compound	Aave, QuickSwap, OpenSea
توکن بومی برای کارمزد	ETH	ETH	MATIC

دسته بندی تراکنش ها (Transaction Batching)

دسته بندی تراکنش ها یک تکنیک مؤثر برای کاهش کارمزد بالا در اتریوم است. به جای ارسال چندین تراکنش جداگانه که هر کدام باید کارمزد پایه خود را پرداخت کنند، می توانید چندین عملیات را در یک تراکنش واحد جمع آوری کنید. با این کار، شما فقط یک بار کارمزد پایه را پرداخت می کنید و در هزینه های گس صرفه جویی قابل توجهی خواهید داشت.

این قابلیت به ویژه در کیف پول های قرارداد هوشمند (Smart Contract Wallets) مانند Ambire Wallet به خوبی پیاده سازی شده است. این کیف پول ها به کاربران اجازه می دهند تا چندین عمل مختلف را (مثلاً چندین انتقال توکن یا تعامل با چند قرارداد) در یک تراکنش بسته بندی کنند. این روش برای کاربردهایی مانند توزیع توکن ها در ایردراپ ها یا انجام استراتژی های پیچیده دیفای بسیار کارآمد است.
کیف پول متامسک نیز با پشتیبانی از استانداردهای جدید مانند EIP-5792 در حال توسعه قابلیت های حساب های هوشمند است که امکان دسته بندی تراکنش ها را در آینده فراهم خواهد کرد.

استفاده از DAppهای بهینه و تجمیع کننده های DEX

انتخاب هوشمندانه برنامه های غیرمتمرکز (DApp) و ابزارهای مرتبط نیز می تواند در کاهش کارمزد بالای اتریوم موثر باشد.

• انتخاب DAppهای بهینه: همه DAppها از نظر مصرف گس یکسان نیستند. توسعه دهندگان می توانند با کدنویسی بهینه و ساختاردهی مناسب قراردادهای هوشمند، میزان گس مصرفی را کاهش دهند. انتخاب DAppهایی که بهینه سازی گس را در اولویت قرار داده اند، در بلندمدت منجر به صرفه جویی در هزینه های شما خواهد شد.
• تجمیع کننده های صرافی غیرمتمرکز (DEX Aggregators): به جای معامله مستقیم در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مانند یونی سواپ (Uniswap)، می توانید از تجمیع کننده های DEX مانند 1inch، CoW Swap یا Paraswap استفاده کنید. این پلتفرم ها مانند موتورهای جستجوی قیمت عمل می کنند؛ آن ها چندین DEX و استخر نقدینگی را به طور همزمان بررسی کرده و ارزان ترین و بهینه ترین مسیر را برای انجام معامله شما پیدا می کنند. این تجمیع کننده ها با تقسیم سفارشات شما بین چندین صرافی، به کاهش لغزش (Slippage) و در برخی موارد، کاهش کارمزد نهایی کمک می کنند.

شبیه سازی تراکنش ها برای جلوگیری از شکست

همانطور که قبلاً اشاره شد، حتی تراکنش های ناموفق نیز کارمزد گس را به همراه دارند. این موضوع، به ویژه در تعاملات پیچیده دیفای که احتمال شکست تراکنش به دلیل شرایط بازار، کمبود نقدینگی یا خطاهای منطقی وجود دارد، می تواند بسیار پرهزینه باشد.

برای جلوگیری از هدر رفتن کارمزد بر اثر تراکنش های ناموفق، می توانید از ابزارهای شبیه ساز تراکنش استفاده کنید. پلتفرم هایی مانند Tenderly و DeFi Saver این امکان را به شما می دهند که یک تراکنش را قبل از ارسال واقعی آن به شبکه، شبیه سازی کنید. این ابزارها با تحلیل قراردادها و وضعیت شبکه، نتیجه دقیق تراکنش را پیش بینی می کنند و در صورت احتمال شکست، به شما هشدار می دهند. با این کار، می توانید از ارسال تراکنش های محکوم به شکست و از دست دادن کارمزد بالای اتریوم جلوگیری کنید.

تنظیم دستی Gas Limit و Priority Fee در کیف پول ها

اکثر کیف پول های ارز دیجیتال مانند MetaMask، امکان تنظیم دستی Gas Limit و Priority Fee را به کاربران می دهند.

• راهنمای گام به گام: در هنگام ارسال تراکنش، معمولاً گزینه ای برای تنظیمات پیشرفته گس (Advanced Gas Options) وجود دارد. در این بخش می توانید:
  1. Gas Limit (محدودیت گس): برای تراکنش های ساده انتقال اتر، ۲۱,۰۰۰ واحد گس کافی است. برای تعامل با قراردادهای هوشمند، کیف پول معمولاً یک Gas Limit پیش فرض را پیشنهاد می کند که معمولاً کمی بیشتر از حد نیاز واقعی است. اگر با منطق قرارداد هوشمند آشنایی دارید، ممکن است بتوانید این مقدار را کمی کاهش دهید، اما مراقب باشید که آن را بیش از حد کم نکنید، زیرا تراکنش شما با شکست مواجه می شود.
  2. Priority Fee (انعام/Tip): این مقدار را می توانید بر اساس فوریت تراکنش خود تنظیم کنید. اگر عجله ای ندارید، می توانید یک Priority Fee پایین تر (مثلاً ۱ یا ۲ Gwei) تعیین کنید تا هزینه نهایی کاهش یابد، حتی اگر زمان تأیید تراکنش طولانی تر شود. اگر تراکنش شما فوری است، باید Priority Fee بالاتری (بر اساس ابزارهای ردیاب گس) را انتخاب کنید.

توضیح اهمیت تعادل بین سرعت و هزینه و ریسک های تنظیم Gas Limit بسیار پایین: تنظیم دستی پارامترهای گس به شما کنترل بیشتری می دهد، اما نیازمند دقت است. تعیین Gas Limit بسیار پایین می تواند باعث شکست تراکنش شود و شما همچنان کارمزد گس مصرف شده تا آن نقطه را از دست بدهید. همیشه تعادلی بین سرعت مورد نیاز و هزینه ای که مایل به پرداخت آن هستید، در نظر بگیرید.

مقایسه کارمزد اتریوم با سایر شبکه ها

برای درک بهتر مفهوم کارمزد بالای اتریوم، مقایسه آن با سایر شبکه های بلاکچین می تواند چشم انداز واضح تری ارائه دهد.

مقایسه با بیت کوین

بیت کوین و اتریوم هر دو بلاکچین های بزرگ و مهمی هستند، اما فلسفه و کاربردهای متفاوتی دارند که به ساختار کارمزدهای آن ها نیز بازتاب پیدا می کند.

• تفاوت فلسفه و کاربرد: بیت کوین عمدتاً به عنوان یک ذخیره ارزش و سیستم پرداخت همتا به همتا طراحی شده است. کاربرد اصلی آن، انتقال ساده ارزش است. در مقابل، اتریوم یک پلتفرم جامع برای قراردادهای هوشمند، برنامه های غیرمتمرکز (DApps)، دیفای و ان اف تی است. این تفاوت در کاربرد به این معناست که تراکنش های اتریوم می توانند بسیار پیچیده تر از تراکنش های بیت کوین باشند.
• دلایل تفاوت در ساختار و میزان کارمزدها:
  • پیچیدگی تراکنش: تراکنش های بیت کوین عمدتاً شامل انتقال سکه ها هستند که از نظر محاسباتی ساده ترند. در اتریوم، اجرای قراردادهای هوشمند پیچیده، مصرف گس بیشتری دارد.
  • حجم فعالیت: اتریوم میزبان هزاران DApp، توکن و پروتکل است که منجر به حجم بسیار بالای فعالیت و تقاضا برای فضای بلاک می شود، به خصوص در زمان اوج شلوغی. بیت کوین نیز ازدحام شبکه را تجربه می کند، اما نوع و پیچیدگی تراکنش ها معمولاً کمتر است.
  • واحد اندازه گیری: کارمزد بیت کوین بر اساس ساتوشی بر بایت (satoshi/byte) محاسبه می شود، در حالی که اتریوم از گس استفاده می کند.

در مقایسه کلی، کارمزد بالای اتریوم در زمان های شلوغی شبکه برای تعاملات پیچیده، به مراتب بیشتر از کارمزد یک انتقال ساده بیت کوین است، هرچند که برای انتقال های ساده ETH، کارمزد می تواند رقابتی باشد.

مقایسه با بلاکچین های رقیب

با ظهور قاتلان اتریوم (Ethereum Killers)، بلاکچین های رقیبی مانند سولانا (Solana)، بایننس اسمارت چین (BSC)، پالیگان (Polygon PoS – که در بالا به عنوان سایدچین بررسی شد) و ترون (Tron) تلاش کرده اند تا با ارائه کارمزدهای بسیار پایین تر و سرعت تراکنش های بالاتر، سهمی از بازار را به دست آورند.

• بررسی اجمالی کارمزدها و دلایل تفاوت:
  • Solana: به دلیل توان عملیاتی بسیار بالا (تعداد تراکنش در ثانیه) و مکانیزم اجماع Proof of History و Proof of Stake، کارمزدهای فوق العاده پایینی دارد (در حد چند سنت). این شبکه با هدف مقیاس پذیری بالا ساخته شده است.
  • Binance Smart Chain (BSC): با استفاده از مکانیزم اجماع Proof of Staked Authority (PoSA) و ساختار شبه اتریومی (سازگار با EVM)، توانسته کارمزدهای بسیار پایین تری نسبت به اتریوم ارائه دهد (در حد چند سنت تا کمتر از یک دلار). BSC از نظر تمرکزگرایی نسبت به اتریوم انتقاداتی را دریافت کرده است.
  • Tron: از مکانیزم اجماع Delegated Proof of Stake (DPoS) استفاده می کند و کارمزدهای بسیار پایینی دارد (گاهی حتی رایگان برای انتقال های ساده، با استفاده از پهنای باند و انرژی). این شبکه نیز از نظر تمرکزگرایی مورد بحث است.

دلایل اصلی این تفاوت ها در کارمزد بالای اتریوم و کارمزدهای پایین تر رقبا به شرح زیر است:

• مدل اجماع: شبکه های رقیب اغلب از مدل های اجماع متفاوتی (مانند PoS یا مشتقات آن) استفاده می کنند که می توانند مقیاس پذیری بیشتری را نسبت به Proof of Work (که اتریوم تا مدت ها از آن استفاده می کرد) فراهم کنند.
• میزان تمرکز: بسیاری از این شبکه های رقیب برای دستیابی به مقیاس پذیری و کارمزد پایین تر، ممکن است سطح تمرکزگرایی بالاتری داشته باشند. این به معنای تعداد ولیدیتورهای کمتر یا نیاز به سخت افزارهای قدرتمندتر برای آن ها است که می تواند مزایا و معایب خاص خود را داشته باشد.
• معماری شبکه: طراحی معماری شبکه، اندازه بلاک و نحوه پردازش تراکنش ها نقش کلیدی در تعیین هزینه ها دارد.

در حالی که کارمزد بالای اتریوم یک چالش است، باید توجه داشت که اتریوم همچنان امن ترین و غیرمتمرکزترین پلتفرم برای قراردادهای هوشمند محسوب می شود. راهکارهای لایه دوم اتریوم در تلاشند تا مزایای امنیت و عدم تمرکز اتریوم را با کارمزدهای پایین و سرعت بالای شبکه های رقیب ترکیب کنند.

آینده کارمزد اتریوم: به روزرسانی های پیش رو و چشم انداز کاهش هزینه ها

جامعه اتریوم و توسعه دهندگان آن به طور مستمر در حال تلاش برای رفع چالش کارمزد بالای اتریوم و بهبود مقیاس پذیری شبکه هستند. به روزرسانی های مهم و پیش رو، نویدبخش آینده ای با هزینه های تراکنش کمتر و عملکرد بهینه تر هستند.

گذار به Proof of Stake (The Merge)

یکی از بزرگترین تحولات در تاریخ اتریوم، گذار از مکانیزم اجماع Proof of Work (اثبات کار) به Proof of Stake (اثبات سهام) بود که با موفقیت در سپتامبر ۲۰۲۲ تحت عنوان The Merge (ادغام) انجام شد.

• تأثیر بر کارمزد: برخلاف تصور رایج، The Merge به طور مستقیم کارمزد تراکنش ها در لایه ۱ را کاهش نداد. هدف اصلی آن بهبود امنیت، کاهش مصرف انرژی (۹۹.۹۵٪ کاهش) و آماده سازی زیرساخت برای مقیاس پذیری آینده بود. این انتقال، اتریوم را از نظر اقتصادی به یک دارایی کمیاب تر تبدیل کرد و زیربنای لازم برای راهکارهای مقیاس پذیری بزرگتر را فراهم آورد.
• آماده سازی زیرساخت برای مقیاس پذیری آینده: با PoS، شبکه دیگر نیازی به ماینرهای پرمصرف انرژی ندارد و ولیدیتورها مسئول تأیید بلاک ها هستند. این تغییر مسیر را برای پیاده سازی شاردینگ (Sharding) هموار کرده است.

فناوری شاردینگ (Sharding) و Proto-Danksharding (EIP-4844)

شاردینگ مهم ترین راهکار مقیاس پذیری بلندمدت برای اتریوم است که در حال توسعه است.

• توضیح نحوه تقسیم شبکه: شاردینگ به معنای تقسیم شبکه اتریوم به بخش های کوچکتر و موازی به نام شارد (Shard) است. هر شارد می تواند تراکنش ها و داده های خود را به صورت مستقل پردازش کند. این کار به اتریوم اجازه می دهد تا به جای پردازش تمام تراکنش ها توسط هر نود، آن ها را بین شاردها توزیع کند و توان عملیاتی شبکه را به صورت چشمگیری افزایش دهد.
• اهمیت Proto-Danksharding (EIP-4844): Proto-Danksharding که با نام کانکون-دنجون نیز شناخته می شود و در سال ۲۰۲۴ پیاده سازی شد، اولین گام در راستای شاردینگ کامل است. این به روزرسانی با معرفی بلاوب ها (Blobs) یا تراکنش های حباب گونه (Blob-carrying Transactions)، فضایی جدید برای ذخیره داده ها ایجاد کرده که به طور خاص برای رول آپ های لایه دوم طراحی شده است. این بلاوب ها بسیار ارزان تر از ذخیره سازی داده ها در داده های تراکنش لایه ۱ هستند. در نتیجه، این به روزرسانی به طور مستقیم هزینه های رول آپ های آپتیمیستیک و ZK-Rollups را به شدت کاهش داده و آن ها را مقرون به صرفه تر کرده است. این گام، راه را برای کاهش کارمزد بالای اتریوم در لایه دوم هموار می کند.

سایر EIPها و بهبودها

جامعه توسعه دهندگان اتریوم به طور مستمر در حال کار بر روی پیشنهادهای بهبود اتریوم (EIPs) هستند که هدف آن ها بهینه سازی کد، کاهش مصرف گس و افزایش کارایی شبکه است. این تلاش های مستمر نشان دهنده تعهد اتریوم به حل چالش های مقیاس پذیری و هزینه ای است.

تأثیر احتمالی راه اندازی ETF اسپات اتریوم

راه اندازی احتمالی صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) اسپات اتریوم در آینده، می تواند تأثیرات متفاوتی بر کارمزدها داشته باشد.

• افزایش تقاضا و فعالیت: تأیید ETF احتمالاً منجر به افزایش سرمایه گذاری نهادی و جریان پول به بازار اتریوم خواهد شد. این موضوع می تواند به طور بالقوه تقاضا برای اتر و فعالیت در شبکه را افزایش دهد، که در کوتاه مدت ممکن است به دلیل ازدحام بیشتر، کارمزدها را افزایش دهد.
• اثرات بلندمدت: با این حال، افزایش آگاهی و پذیرش گسترده تر اتریوم، انگیزه برای توسعه و استفاده از راهکارهای مقیاس پذیری (مانند لایه دوم ها و شاردینگ) را نیز بیشتر می کند. در بلندمدت، پیشرفت در این فناوری ها باید به مهار و کاهش کارمزد بالای اتریوم کمک کند، حتی با افزایش کلی تقاضا.

با این به روزرسانی ها و راهکارهای آتی، چشم انداز کاهش کارمزد بالای اتریوم در بلندمدت روشن به نظر می رسد و اتریوم را برای طیف وسیع تری از کاربران و کاربردها قابل دسترس تر خواهد ساخت.

نتیجه گیری

کارمزد بالای اتریوم همواره یکی از دغدغه های اصلی کاربران این شبکه بوده است. این هزینه ها که به عنوان گس فی شناخته می شوند، ناشی از عواملی چون ازدحام شبکه، پیچیدگی تراکنش ها، و محدودیت ظرفیت بلاک هستند. با این حال، همانطور که در این مقاله به تفصیل بررسی شد، کاربران در برابر این چالش کاملاً بی دفاع نیستند.

با درک صحیح مفهوم گس و نحوه محاسبه آن بر اساس مدل EIP-1559، می توان استراتژی های هوشمندانه ای را برای مدیریت و کاهش این هزینه ها به کار گرفت. راهکارهایی نظیر زمان بندی دقیق تراکنش ها با کمک ابزارهای ردیاب گس، استفاده از شبکه های مقیاس پذیر لایه دوم و سایدچین ها (مانند آربیتروم، آپتیمیزم و پلیگان)، دسته بندی تراکنش ها، انتخاب DAppهای بهینه و شبیه سازی تراکنش ها قبل از اجرا، همگی ابزارهای قدرتمندی هستند که می توانند به طور چشمگیری هزینه های شما را کاهش دهند.

علاوه بر این، آینده اتریوم با به روزرسانی های مهمی نظیر گذار به Proof of Stake و پیاده سازی فناوری شاردینگ (به ویژه Proto-Danksharding) نویدبخش کاهش بیشتر کارمزدها و افزایش مقیاس پذیری شبکه است. این پیشرفت ها، اتریوم را به پلتفرمی کارآمدتر و مقرون به صرفه تر برای نسل بعدی برنامه های غیرمتمرکز تبدیل خواهد کرد. بنابراین، با آگاهی و استفاده از راهکارهای موجود، می توان از مزایای بی شمار شبکه اتریوم با هزینه هایی بهینه تر بهره مند شد.