اگر زن درخواست طلاق دهد مهریه تعلق میگیرد

بله، در اکثر موارد، حتی اگر زن درخواست طلاق دهد، مهریه به او تعلق می گیرد. مهریه حقی است مالی و شرعی که با جاری شدن صیغه عقد نکاح به مالکیت زن درمی آید و صرف درخواست طلاق از سوی او، این حق را ساقط نمی کند. با این حال، شرایط خاصی در انواع طلاق می تواند بر نحوه مطالبه و میزان دریافت مهریه تأثیرگذار باشد.

در نظام حقوقی ایران، مسائل مربوط به خانواده، به ویژه طلاق و مهریه، پیچیدگی های خاص خود را دارند و ابهامات زیادی در ذهن افراد ایجاد می کنند. یکی از پرتکرارترین پرسش ها، به خصوص برای زنانی که به فکر جدایی هستند، این است که آیا در صورت درخواست طلاق از سوی آن ها، حق مهریه محفوظ خواهد بود یا خیر. این باور غلط که درخواست طلاق توسط زن به معنای از دست دادن مهریه است، می تواند مانعی بزرگ بر سر راه احقاق حقوق قانونی زنان باشد.

در این مقاله، قصد داریم به طور جامع و دقیق به این موضوع بپردازیم و تمامی جنبه های حقوقی مربوط به مهریه را در شرایطی که زن متقاضی طلاق است، روشن سازیم. با آگاهی از قوانین، زن و مرد هر دو می توانند تصمیم گیری های آگاهانه تری در یکی از حساس ترین مراحل زندگی خود داشته باشند و از حقوق قانونی خود مطلع شوند.

مهریه چیست و جایگاه حقوقی آن در نظام خانواده ایران؟

مهریه، که در فرهنگ ایرانی و اسلامی جایگاهی دیرینه دارد، در واقع یک تعهد مالی است که مرد در زمان عقد نکاح به زن می پردازد یا به پرداخت آن متعهد می شود. این تعهد با جاری شدن صیغه عقد، بلافاصله به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد (در صورت عندالمطالبه بودن)، آن را مطالبه کند. مهریه تنها یک هدیه نیست، بلکه یک حق قانونی و شرعی مستقل برای زن به شمار می رود که هدف آن، تأمین پشتوانه مالی و تضمین امنیت اقتصادی زن در طول زندگی مشترک و پس از آن است. ماهیت حقوقی مهریه به گونه ای است که ارتباط مستقیمی با ادامه یا قطع زندگی زناشویی ندارد.

تعریف مهریه: مال یا تعهد مالی؟

مهریه می تواند به اشکال مختلفی تعیین شود: از سکه و طلا گرفته تا املاک، خودرو، یا حتی آموزش هنری و سفر حج. مهم این است که این مال باید ارزش مالی داشته باشد، معین و مشخص باشد و قابلیت تملک و تسلیم را داشته باشد. به عنوان مثال، مهریه ای که معلوم نباشد یا در زمان عقد موجود نباشد، از نظر قانونی دارای اشکال است و می تواند به ابطال مهریه منجر شود. تعیین مهریه، یکی از ارکان عقد نکاح نیست و عدم تعیین آن، عقد را باطل نمی کند؛ اما در صورت عدم تعیین مهریه در عقد دائم، زن مستحق «مهرالمثل» خواهد بود.

انواع مهریه و نحوه مطالبه

در نظام حقوقی ایران، مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که نحوه مطالبه و وصول آن را تحت تأثیر قرار می دهد:

• مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است و به این معناست که زن می تواند هر زمان که بخواهد، حتی در طول زندگی مشترک و بدون نیاز به طلاق، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. مرد موظف است در صورت مطالبه، مهریه را بپردازد. اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (ناتوانی مالی) دهد و دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین خواهد کرد. توقیف اموال مرد و ممنوع الخروجی او از جمله راه های اجرایی مطالبه مهریه عندالمطالبه است.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، مطالبه و دریافت مهریه توسط زن، منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را دریافت کند که بتواند ثابت کند مرد از دارایی و اموال کافی برای پرداخت مهریه برخوردار است. این نوع مهریه، چالش های بیشتری را برای زن در فرآیند مطالبه ایجاد می کند، زیرا بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است.

استقلال حق مهریه از زندگی مشترک

یکی از مهم ترین اصول حقوقی در مورد مهریه این است که حق مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح، برای زن ثابت می شود. این بدان معناست که مهریه با ازدواج به زن تعلق می گیرد و نه با ادامه زندگی مشترک یا حتی طلاق. این حق، مستقل از سایر حقوق مالی زن مانند نفقه است که با ادامه زندگی مشترک ارتباط دارد. بنابراین، حتی اگر زن به دلایل مختلف تصمیم به جدایی بگیرد، اصل حق او برای دریافت مهریه، تحت هر شرایطی محفوظ است، مگر اینکه خود زن به اراده و اختیار خود از آن صرف نظر کند یا شرایط خاص قانونی (مانند طلاق قبل از نزدیکی) موجب تغییر در آن شود.

بررسی تأثیر انواع درخواست طلاق از سوی زن بر حق مهریه

درک این نکته که درخواست طلاق از سوی زن، به خودی خود، حق مهریه او را از بین نمی برد، از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال، نوع طلاقی که زن انتخاب می کند یا شرایطی که منجر به طلاق می شود، می تواند بر نحوه مطالبه و دریافت مهریه تأثیر بگذارد. در ادامه، به بررسی انواع طلاق و ارتباط آن ها با حق مهریه می پردازیم:

اصل کلی: مهریه یک حق ثابت است

مجدداً تأکید می شود که مهریه، به عنوان یک حق مالی مستقل، با صرف درخواست طلاق از سوی زن، ساقط نمی شود. این حق با عقد نکاح به مالکیت زن درآمده و او می تواند آن را مطالبه کند. تفاوت در این است که در برخی انواع طلاق، زن ممکن است مجبور به بخشش قسمتی یا تمام مهریه شود تا بتواند رضایت مرد را برای طلاق جلب کند، در حالی که در انواع دیگر، نیازی به این بخشش نیست.

طلاق توافقی: راهکار تفاهمی و تأثیر آن بر مهریه

طلاق توافقی، همان طور که از نامش پیداست، زمانی رخ می دهد که زوجین با یکدیگر برای جدایی به تفاهم کامل می رسند. در این نوع طلاق، زن و مرد باید بر سر تمامی مسائل مربوط به جدایی، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، اجرت المثل و تقسیم اموال، به توافق برسند. این توافق، مکتوب شده و به دادگاه ارائه می شود و دادگاه نیز بر اساس آن، حکم طلاق را صادر می کند.

• سناریوهای مختلف مهریه در طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زن می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند، بخشی از آن را ببخشد (بذل کند) یا حتی تمامی آن را در ازای طلاق ببخشد. این موضوع کاملاً به توافق طرفین بستگی دارد. برای مثال، ممکن است زن برای تسریع در روند طلاق یا به دلیل عدم تمایل به درگیری های حقوقی طولانی مدت، حاضر به بخشش قسمتی از مهریه خود شود.
• نقش حیاتی توافق نامه مکتوب: هر توافقی که در خصوص مهریه و سایر حقوق مالی صورت می گیرد، باید به صورت کتبی و رسمی تنظیم شود و در دادگاه نیز تأیید گردد. این توافق نامه، سند حقوقی معتبری است که از بروز اختلافات آتی جلوگیری می کند.
• اهمیت مشاوره حقوقی: به دلیل حساسیت و پیچیدگی های طلاق توافقی، به خصوص در مورد مهریه، اکیداً توصیه می شود که زوجین قبل از هر توافقی با وکلای متخصص خانواده مشورت کنند. وکیل می تواند تمامی جوانب حقوقی را توضیح دهد و اطمینان حاصل کند که توافق نامه به گونه ای تنظیم شود که حقوق هیچ یک از طرفین، به خصوص زن، تضییع نشود.

طلاق از طریق اثبات عسر و حرج یا شروط ۱۲ گانه عقدنامه (طلاق به حکم دادگاه)

این نوع طلاق، زمانی رخ می دهد که زن به دلیل وجود دلایل موجه و قانونی، و بدون رضایت مرد، درخواست طلاق می دهد. در این شرایط، زن باید دلایل خود را در دادگاه اثبات کند. در صورت اثبات، دادگاه حکم طلاق را صادر می کند و زن می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند، بدون اینکه نیازی به بخشش حتی قسمتی از آن باشد.

شروط ۱۲ گانه عقدنامه

شروط دوازده گانه عقدنامه، مجموعه ای از حقوق اضافی است که در سند ازدواج رسمی پیش بینی شده و زن می تواند با تحقق هر یک از آن ها، حق طلاق خود را از دادگاه مطالبه کند. این شروط به نوعی وکالت ضمن عقد از طرف مرد به زن برای طلاق محسوب می شوند. شناخت این شروط برای هر زنی ضروری است:

1. عدم پرداخت نفقه توسط شوهر: اگر شوهر حداقل به مدت شش ماه متوالی نفقه زن را نپردازد یا از تأمین مایحتاج ضروری زندگی مشترک امتناع کند و امکان الزام او به پرداخت از طریق دادگاه هم نباشد.
2. سوء رفتار، بدرفتاری یا اعتیاد زیان آور شوهر: اگر سوء رفتار مرد به حدی باشد که زندگی مشترک را برای زن غیرقابل تحمل کند (مانند ضرب و شتم، فحاشی، توهین مداوم) یا شوهر به مواد مخدر، الکل یا هر ماده اعتیادآور دیگری معتاد شود که به اساس زندگی خانواده لطمه بزند و حاضر به ترک آن نیز نباشد.
3. ابتلا به بیماری های صعب العلاج یا جنون: در صورتی که شوهر به بیماری های صعب العلاج یا جنون مبتلا شود به نحوی که ادامه زندگی زناشویی برای زن مقدور نباشد.
4. محکومیت قطعی شوهر به زندان: اگر شوهر به حکم قطعی دادگاه، به مجازات حبس بیش از پنج سال محکوم شود.
5. غیبت طولانی مدت شوهر: اگر شوهر بدون دلیل موجه و بدون اجازه زن، زندگی مشترک را برای مدت حداقل شش ماه متوالی ترک کند.
6. ازدواج مجدد شوهر بدون رضایت همسر اول: در صورتی که مرد، بدون اجازه و رضایت همسر اول خود، اقدام به ازدواج مجدد کند یا عدالت را بین همسران برقرار نکند.
7. عدم توانایی در ایفای وظایف زناشویی: اگر مرد به دلیل عارضه جسمی یا روانی، توانایی ایفای وظایف زناشویی را از دست بدهد و پس از گذشت مدت مشخص (مثلاً یک سال) همچنان در این امر ناتوان باشد.
8. ارتکاب جرائم منافی عفت یا حیثیت: اگر مرد مرتکب جرائمی شود که از نظر جامعه و عرف، منافی با حیثیت و شئون خانوادگی زن باشد.
9. عدم تهیه مسکن مناسب و مستقل: در صورتی که شوهر نتواند مسکن مستقل و مناسب شأن زن را فراهم کند یا زن را مجبور به سکونت در محلی نامناسب نماید.
10. نازایی مرد: اگر مرد پس از گذشت پنج سال از ازدواج، همچنان نابارور باشد.
11. هر شرط دیگری که در عقدنامه به توافق رسیده باشد: این بند امکان درج شروط اضافی و خاص را فراهم می آورد که در صورت توافق زوجین، قابلیت اجرایی دارد.
12. اشتغال به شغل منافی حیثیت زن: در صورتی که مرد شغل منافی با حیثیت و آبروی زن انتخاب کند و زن نتواند زندگی مشترک را ادامه دهد.

نکته مهم: برای استفاده از این شروط، زن باید بتواند تحقق آن شرط را با ارائه مدارک و شواهد معتبر (مانند گزارش پزشکی قانونی، شهادت شهود، احکام دادگاه) به دادگاه اثبات کند.

سایر مصادیق عسر و حرج

عسر و حرج، وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک برای زن دشوار و غیرقابل تحمل می شود. مصادیق عسر و حرج تنها محدود به شروط دوازده گانه نیست و می تواند شامل موارد دیگری نیز باشد، از جمله:

• ضرب و شتم و آزار جسمی مداوم.
• فحاشی و توهین مستمر که امنیت روانی زن را به خطر اندازد.
• اجبار زن به انجام کارهای خلاف شئون او یا ترک تحصیل/کار.
• تهدید مداوم به طلاق یا آزار روحی.
• سقط مکرر جنین به دلیل سوء رفتار مرد.

حق زن در این شرایط

در صورتی که زن بتواند یکی از شروط دوازده گانه یا مصادیق عسر و حرج را به اثبات برساند، دادگاه حکم طلاق را صادر خواهد کرد و زن در این شرایط می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند و نیازی به بخشش حتی قسمتی از آن برای گرفتن طلاق نیست.

روند اثبات عسر و حرج

اثبات عسر و حرج، نیازمند جمع آوری شواهد و مدارک متقن است. این مدارک می تواند شامل گزارش پزشکی قانونی در مورد آزار جسمی، شهادت شهود در مورد بدرفتاری، سوابق شکایت کیفری، پیامک ها، یا هر سند و مدرک دیگری باشد که نشان دهنده سختی ادامه زندگی برای زن است. کمک گرفتن از وکیل متخصص در این مرحله بسیار حیاتی است.

مهریه، به محض وقوع عقد، به مالکیت زن درمی آید و صرف درخواست طلاق از سوی او، این حق را ساقط نمی کند. تفاوت در نحوه مطالبه و امکان بخشش مهریه، به نوع طلاق و دلایل آن بستگی دارد.

طلاق خلع و مبارات: بخشش مهریه در ازای جدایی

طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن هستند که در آن ها زن از ادامه زندگی مشترک با مرد کراهت دارد و برای جدایی، بخشی یا تمام مهریه خود را به مرد می بخشد. تفاوت اصلی این دو در میزان کراهت و بخشش مهریه است:

• طلاق خلع: در این نوع طلاق، زن به شدت از مرد کراهت دارد و حاضر است برای طلاق، مهریه یا مال دیگری را به مرد ببخشد. بخشش می تواند تمام یا قسمتی از مهریه باشد. در این نوع طلاق، زن می تواند تا پایان مدت عده، به آنچه بخشیده است، رجوع کند (یعنی مهریه را پس بگیرد)، که در این صورت طلاق باطل و زوجیت برقرار می شود.
• طلاق مبارات: در طلاق مبارات، کراهت از سوی هر دو طرف است (کراهت متقابل). میزان بخشش مهریه در طلاق مبارات نباید بیشتر از خود مهریه باشد و زن نمی تواند تا پایان عده به آنچه بخشیده، رجوع کند.

در هر دو نوع طلاق خلع و مبارات، بخشش مهریه (بذل) شرط اصلی وقوع طلاق است. به عبارت دیگر، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، از حق مالی خود می گذرد. این نوع طلاق با طلاق توافقی که در آن توافق بر سر مهریه صورت می گیرد، تفاوت دارد، چرا که در خلع و مبارات، این بخشش مهریه، دلیل اصلی صدور حکم طلاق است و نه صرفاً یکی از بندهای توافق.

طلاق از سوی زن بدون دلیل موجه قانونی (عدم امکان سازش به تشخیص زن)

در شرایطی که زن بدون داشتن دلایل موجه قانونی (مانند عسر و حرج یا شروط ۱۲ گانه) صرفاً به دلیل عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک درخواست طلاق می دهد و مرد نیز راضی به طلاق نباشد، روند قضایی برای زن بسیار دشوار خواهد بود. در این حالت، حق مهریه زن همچنان محفوظ است و ساقط نمی شود.

اما چالش عملی اینجاست که دادگاه به سادگی حکم طلاق را صادر نخواهد کرد، مگر اینکه زن بتواند دلیلی برای عدم امکان سازش ارائه دهد یا اینکه مرد را به طلاق راضی کند. در عمل، در بسیاری از این موارد، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، مجبور به بخشش تمام یا قسمتی از مهریه خود می شود. این وضعیت شبیه به طلاق خلع است، اما با این تفاوت که ممکن است کراهت زن به اندازه ای نباشد که تحت عنوان خلع قرار گیرد و صرفاً عدم تمایل به ادامه زندگی است. این فرآیند می تواند بسیار طولانی و طاقت فرسا باشد و احتمال رد درخواست طلاق در صورت عدم اثبات دلیل موجه یا عدم بذل مهریه، بالاست.

چه زمانی حق مهریه از بین می رود یا کاهش می یابد؟ (مواردی که زن مهریه نمی گیرد یا کمتر می گیرد)

با وجود اینکه مهریه یک حق ثابت و مستقل برای زن است، اما در برخی شرایط خاص، این حق می تواند از بین برود یا میزان آن کاهش یابد. آگاهی از این موارد، برای هر دو طرف ازدواج ضروری است:

بخشش رسمی و داوطلبانه مهریه

اگر زن به صورت آگاهانه و با اراده کامل، از حق مهریه خود صرف نظر کند، این حق از بین می رود. این بخشش باید به صورت رسمی و با تنظیم سند قانونی انجام شود تا معتبر باشد. راه های بخشش مهریه شامل موارد زیر است:

• اقرارنامه رسمی: سندی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و زن در آن به صراحت اعلام می کند که مهریه خود را بخشیده است.
• صلح نامه: زن می تواند مهریه خود را در قالب یک صلح نامه به مرد صلح کند.
• درج در سند طلاق: در طلاق توافقی یا خلع، بخشش مهریه در متن سند طلاق یا توافق نامه ذکر و ثبت می شود.

باید توجه داشت که هرگونه بخشش مهریه باید دور از هرگونه فشار، اجبار یا تهدید باشد و با رضایت کامل زن صورت گیرد. در غیر این صورت، می تواند قابلیت ابطال داشته باشد.

طلاق قبل از نزدیکی و باکره بودن زن

یکی از مهم ترین مواردی که منجر به کاهش مهریه می شود، طلاق قبل از وقوع نزدیکی (دخول) و باکره بودن زن است. طبق قانون مدنی ایران، در صورتی که طلاق قبل از دخول واقع شود و زن باکره باشد، نصف مهریه به او تعلق می گیرد. یعنی مهریه به نصف کاهش می یابد و زن استحقاق دریافت نصف مهریه تعیین شده را خواهد داشت. این قانون برای حمایت از مرد در شرایطی است که زندگی مشترک عملاً آغاز نشده است.

فوت یکی از زوجین

وضعیت مهریه در صورت فوت یکی از زوجین به شرح زیر است:

• فوت زن: اگر زن قبل از دریافت مهریه و در زمان حیات خود فوت کند، حق مهریه او به وراثش منتقل می شود و ورثه می توانند مهریه را از مرد مطالبه کنند.
• فوت مرد: اگر مرد قبل از پرداخت مهریه و در زمان حیات خود فوت کند، مهریه زن از ترکه (اموال باقی مانده) مرد پرداخت می شود. مهریه در حکم بدهی ممتاز مرد محسوب شده و قبل از تقسیم ارث بین ورثه، باید پرداخت شود.

اثبات عدم استطاعت مالی مرد (صرفاً در مهریه عندالاستطاعه)

همان طور که پیش تر توضیح داده شد، در مهریه عندالاستطاعه، اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. اگر زن نتواند استطاعت مالی مرد را اثبات کند، یا مرد بتواند اعسار خود را ثابت کند، مهریه از بین نمی رود، بلکه زمان و نحوه پرداخت آن تغییر می کند. در این صورت، دادگاه ممکن است پرداخت مهریه را به زمان دیگری موکول کند (زمانی که مرد توانایی مالی پیدا کند) یا آن را به صورت اقساط بسیار طولانی مدت و با مبلغ کم تعیین کند. بنابراین، این مورد به معنای عدم تعلق مهریه نیست، بلکه به معنای چالش در مطالبه و دریافت آن به شکل مورد نظر زن است.

ابطال عقد نکاح

در برخی موارد بسیار نادر، عقد نکاح از ابتدا باطل بوده است (مثلاً به دلیل وجود موانع شرعی یا قانونی مانند محرمیت، ازدواج با فردی که در عده دیگری است). در چنین شرایطی، از آنجا که عقدی از ابتدا وجود نداشته، مهریه نیز به تبع آن از بین می رود و به زن تعلق نمی گیرد. البته این موارد بسیار خاص هستند و با طلاق که به معنای پایان دادن به یک عقد صحیح است، متفاوت هستند.

رفع سوءتفاهم: خیانت زن و نشوز مهریه را ساقط نمی کند

یکی از باورهای غلط و رایج در جامعه، این است که اگر زن مرتکب خیانت شود یا به دلیل نشوز (عدم تمکین از شوهر)، حق مهریه خود را از دست می دهد. این باور کاملاً نادرست است و باید شفاف سازی شود:

• خیانت زن: ارتکاب هرگونه عمل خلاف عفت از سوی زن، هرچند ممکن است مجازات های کیفری خاص خود را داشته باشد و بر سایر حقوق (مانند نفقه) تأثیر بگذارد، اما به هیچ عنوان باعث از بین رفتن حق مهریه نمی شود. مهریه یک حق مالی است که با عقد به زن تعلق گرفته و با اینگونه اعمال ساقط نمی شود. البته این موضوع می تواند در مذاکرات طلاق توافقی، بر رضایت مرد برای پرداخت کامل مهریه تأثیر بگذارد.
• نشوز (عدم تمکین): نشوز به معنای عدم ایفای وظایف زناشویی از سوی زن است (مانند ترک منزل بدون اجازه مرد یا عدم تمکین خاص). نشوز نیز حق مهریه را ساقط نمی کند. اما در صورت اثبات نشوز، مرد می تواند از پرداخت نفقه زن خودداری کند. در حقیقت، نشوز بر نفقه تأثیر می گذارد و نه بر مهریه.

نکات مهم و توصیه های حقوقی کاربردی

در مواجهه با فرآیند طلاق و مسائل مربوط به مهریه، آگاهی و اقدام درست می تواند نقش بسزایی در حفظ حقوق طرفین، به خصوص زن، داشته باشد. در اینجا به برخی توصیه های حقوقی مهم و کاربردی اشاره می کنیم:

ضرورت مشاوره با وکیل متخصص خانواده

مسائل خانوادگی، به دلیل ماهیت حساس و پیچیدگی های حقوقی، نیازمند تخصص و تجربه است. حضور یک وکیل متخصص خانواده در تمامی مراحل، از زمان تصمیم گیری اولیه تا صدور حکم نهایی و اجرای آن، می تواند کمک شایانی به شما کند. وکیل با اشراف کامل بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین راهکارها را ارائه دهد، از تضییع حقوق شما جلوگیری کند و روند پرونده را تسریع بخشد. تصمیم گیری های احساسی بدون پشتوانه حقوقی، اغلب به ضرر یکی از طرفین تمام می شود.

جمع آوری مدارک و شواهد

در صورتی که زن قصد دارد با استناد به دلایلی مانند عسر و حرج یا شروط دوازده گانه عقدنامه، درخواست طلاق دهد، جمع آوری مدارک و شواهد متقن از اهمیت بالایی برخوردار است. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• گزارش های پزشکی قانونی در مورد ضرب و جرح.
• نامه ها یا پیامک های تهدیدآمیز.
• شهادت شهود معتبر.
• احکام قضایی مربوط به شکایات کیفری (مانند عدم پرداخت نفقه).
• مدارک مربوط به اعتیاد (مثلاً سوابق بستری در کمپ).
• گزارش کلانتری در مورد ترک منزل یا بدرفتاری.

مستندسازی دقیق، شانس موفقیت در دادگاه را به طور چشمگیری افزایش می دهد.

آشنایی با مستثنیات دین

یکی از نگرانی های اصلی زنان در زمان مطالبه مهریه، این است که آیا می توانند تمامی اموال مرد را توقیف کنند یا خیر. باید بدانید که طبق قانون، برخی از اموال مرد، تحت عنوان مستثنیات دین، از توقیف برای پرداخت مهریه مستثنی هستند. این اموال شامل:

• منزل مسکونی که عرفاً مورد نیاز و در شأن مرد و خانواده او باشد (یک واحد مسکونی).
• وسیله نقلیه ضروری که متناسب با شأن مدیون باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی.
• ابزار کار و وسایل مورد نیاز برای امرار معاش.
• مبلغی که برای پرداخت اجاره بها (در صورت مستأجر بودن) یا سایر هزینه های ضروری زندگی به مدت مشخصی لازم است.

این بدان معناست که حتی اگر مرد توانایی مالی داشته باشد، نمی توان تمامی دارایی های او را توقیف کرد و تنها اموالی که جزو مستثنیات دین نباشند، قابل توقیف و فروش برای پرداخت مهریه هستند.

اقساط مهریه

اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت مهریه را ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند. این اقساط می تواند شامل یک پیش پرداخت (معمولاً تعداد کمی سکه) و سپس اقساط ماهیانه یا سالیانه باشد. تعیین مبلغ و تعداد اقساط بستگی به وضعیت مالی مرد، میزان مهریه و تشخیص دادگاه دارد. این تقسیط به معنای از بین رفتن مهریه نیست، بلکه تنها نحوه و زمان پرداخت آن را تغییر می دهد.

سایر حقوق مالی زن

مهریه تنها حق مالی زن پس از طلاق نیست. زن می تواند همزمان با مطالبه مهریه، سایر حقوق مالی خود را نیز پیگیری کند. این حقوق شامل:

• نفقه: شامل هزینه های زندگی، مسکن، خوراک، پوشاک و درمان زن که مرد موظف به پرداخت آن است. در صورت طلاق، زن تا پایان عده، مستحق نفقه است (مگر اینکه ناشزه باشد).
• اجرت المثل ایام زوجیت: پاداشی است که برای کارهایی که زن در طول زندگی مشترک انجام داده و شرعاً بر عهده او نبوده است (مانند خانه داری، آشپزی و…)، به او تعلق می گیرد. زن باید بتواند اثبات کند که این کارها را به دستور مرد و بدون قصد تبرع (رایگان انجام دادن) انجام داده است.
• نحله: در صورتی که زن مستحق اجرت المثل نباشد، دادگاه می تواند با توجه به مدت زمان زندگی مشترک و کارهایی که زن انجام داده است، مبلغی را به عنوان نحله برای او تعیین کند.
• شرط تنصیف اموال: اگر در عقدنامه شرط شده باشد که در صورت طلاق به درخواست مرد (بدون تقصیر زن)، تا نصف اموالی که مرد در طول زندگی مشترک به دست آورده، به زن تعلق گیرد.

پرهیز از تصمیمات احساسی

فرآیند طلاق، به دلیل بار عاطفی بالا، اغلب منجر به تصمیم گیری های عجولانه و احساسی می شود. این تصمیمات می تواند حقوق آینده شما را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، توصیه می شود قبل از هرگونه اقدام، با آرامش، تمامی جوانب را بررسی کرده و با تکیه بر مشاوره حقوقی تخصصی، منطقی ترین و مؤثرترین راه را انتخاب کنید. حفظ آرامش و واقع بینی در این شرایط، کلید دستیابی به بهترین نتیجه است.

نتیجه گیری: حق مهریه، تضمینی برای امنیت و آرامش زن در مواجهه با چالش های زندگی

در پایان، باید تأکید کرد که مهریه، فارغ از نوع درخواست طلاق از سوی زن، یک حق قانونی و شرعی مسلم است که با جاری شدن صیغه عقد نکاح به مالکیت زن درمی آید. باورهای غلط رایج درباره از بین رفتن مهریه با درخواست طلاق از سوی زن، ریشه در عدم آگاهی از قوانین دارد و می تواند به تضییع حقوق زنان منجر شود.

آنچه در این مسیر اهمیت دارد، شناخت دقیق انواع طلاق، شرایط مربوط به هر کدام و تأثیر آن ها بر نحوه مطالبه مهریه است. در اکثر موارد، حتی با درخواست طلاق از سوی زن، او همچنان مستحق دریافت مهریه خواهد بود، مگر اینکه به طور داوطلبانه و رسمی از آن صرف نظر کند یا در مواردی خاص نظیر طلاق قبل از نزدیکی، میزان آن کاهش یابد. مواردی مانند خیانت یا نشوز زن، به طور مستقیم حق مهریه را ساقط نمی کنند.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و حساسیت پرونده های طلاق و مهریه، دریافت مشاوره از وکلای متخصص خانواده، گامی حیاتی برای حفظ حقوق و منافع شماست. وکلای مجرب می توانند شما را در تمامی مراحل، از جمع آوری مدارک و شواهد گرفته تا حضور در دادگاه و پیگیری اجرایی، همراهی کنند تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود و زنان با اطمینان خاطر، حقوق قانونی خود را پیگیری کنند.